මාතර යුගයේ කවි රස.

මාතර සාහිත්‍ය අවධිය ලෙස වියතුන් විසින් සලකනු ලබන්නේ ශතවර්ෂයක පමණ කාලයකි.   එම කාලසීමාව සාමාන්‍යයෙන් ක්‍රි.ව. 1750 සිට ක්‍රි. ව. 1850 දක්වාවූ අවධියට ගැනේ.   සිංහල ගද්‍යයට වඩා පද්‍යය ඉස්මතුවී ආ මෙම කාලයේ පද්‍යය විවිධ පරමාර්ථ ඔස්සේ ගමන්කළ බව පෙනීයයි.   

නිඝණ්ඩුකරණය සඳහා පද්‍යය උපයෝගී කොට ගෙන ඇත්තේ කෝට්ටේ අවධියේ කවියන් විසිනි.    කලාකාරියක් සඳහාම නොව කලාවෙන් උත්තම කාව්‍යයෙන් පරිබාහිරවූ වෙනත් අවශ්‍යතා ඉටුකොට ගැන්මට ද සිංහලයාට කවිය පිහිටවී ඇතිබව මෙයින් මනාව පැහැදිලි වෙයි.

සිංහල කවියේ විෂයක්ෂේත්‍රය වෙනත් සමාජ අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම මල්පල ගැනුණේ මාතර කවිය තුළිනි.   හුදකලා නිර්මාණ කාරියක් කිරීමේ පරමාර්ථයෙන් තොරව බණකීම,  නිඝණ්ඩුකරණය,  පණිවිඩ යැවීම,  එදිනෙදා තොරතුරු දැන්වීම,  ඖෂධයක් හෝ ව්‍යාකරණ සුත්‍රයක් හෝ සිහි තබා ගැනීමේ පහසුව ඇතිකර ගැනීම යනාදී දේ සඳහා කවිය උපයෝගී කරගන්නා විට, එහි විෂයක්ෂේත්‍රය පළල් වෙයි.   එය පොදු ජනයාට වඩාත් ලං වෙයි.  බස සරල වෙයි.   ඒ අතරම කවියේ කලාත්මක අගයද පිරිහෙයි.

මාතර අවධිය සිංහල කවියේ වස්තු විෂය කොයි අන්දමින් පෘථුල වී ගියේ දැයි හඳුනා ගන්නට නම් මාතර කවියේ විවිධ කව් කවරේදැයි විමසා බැලිය යුතුය.  

පරිසරය,  ඇසුර,  වාසය,  සෘතුව,  දේශය ආදී නොයෙක් දේ මිනිස් සිත වෙනස්වීමට, හැඩ ගැසීමට,  සකස් වීමට,  අමුතුවීමට,  පෙරළීමට,  දැඩිවීමට හේතු වෙයි.  එකම රටේ වුවද ප්‍රාදේශීය බලපෑම් ද මෙහිලා ඉවහල් වේ.  මාතර කවියේ විවිධත්වය ඇතිවීමට එහි පෙදෙසි ලකුණු ද හේතුවක් වුවාට සැක නැත.   

උගතුන්ට විෂය වන මහා කාව්‍යයේ සිට පෞද්ගලික තොරතුරක් දන්වා යැවූ ලිපියක ලිපියොමුව ලියු පද්‍ය දක්වා වූ සෑම තරාතිරමකම කවි මාතර යුගයේදී ලියැවී ඇත.   ඒ අනුව උගතුන්ට විෂය වන කරුණු පමණක් නොව එදිනෙදා ජීවිතයේ අල්පමාත්‍ර සිදුවීම් පවා මාතර කවියට විෂයවූ බව පෙනී යයි.

මාතර අවධියේ පණ්ඩිත ප්‍රිය කවි ලියු කවියන් බොහෝ දෙනෙක් ජනකවියට බෙහෙවින් ලංවන ඉතා සරල කවිද ලියුහ.   මේ කවියන් අතර මිහිරිපැන්නේ ධම්මරතන හිමි,  ගජමන් නෝනා ආදීහු වැදගත් තැනක් උසුලති. 

වරෙක අනුලෝම ප්‍රතිලෝම වශයෙන් කියවිය හැකි දුෂ්කර බන්ධනයක් කරන ධම්මරතන හිමියෝ තවත් විටෙක බෙහෙවින් සරල පද්‍යයක් රචනා කරති.   අනුලෝම ප්‍රතිලෝම වශයෙන් කියවිය හැකි මේ පද්‍යය ඒ හිමියන්ගේ "මම් වඳිම් ඒ මුනින්දා" යන පද්‍ය රචනාවෙන් උපුටා ගැනින.

"සිබහන  සතනතම  මතනත  සනහබ            සි

 සිදන ල සසෙනි තතනතිසෙසල  නද             සි

 සිසිවන ලලතවනනවනලල නව  සි               සි 

 සිරිගන අරද නමමනදර අනගරි                     සි "

මේ පද්‍යයට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් ආරක සරල රචනාවකි පහත දැක්වෙන්නේ.   එය ධම්මරතන හිමියන්ගේ සුරාපානය නමැති ප්‍රබන්ධයෙහි එන්නකි.

" ගරුකමක සිතා බී මත්වෙලා රා අරක්කු

  නිරිවතිනි කටත් දල්වා වැටීලා නිදද්දී

  බලුකැල අවුදින් එක් පාදයක් උස් කිරීමෙන් 

  සුළුදිය මුව තුල්හී වත් කෙරෙත් මැයි ඔවුන්ගේ" 

පැරණි සිංහල ගී කවි සංදේශ හා වෙනත් කාව්‍යයන්හි ආ ස්වභාව සෞන්දර්යය පිලිබඳ බොහෝ වර්ණනා යථා ස්වරූපයෙන් ඉවත්වූ ඒවා බව පැහැදිලිව පෙනී යන්නකි.    එහෙත් මාතර යුගයේ ඇතැම් කවියෙක් මේ දුබලතාව මගහැර විශ්වසනීයත්වයෙන් යුතු ස්වභාව සෞන්දර්ය වර්ණනාවට ඇති සමත්කම පෙන්වා සිටියි.  ගජමන් නෝනා කිවිඳිය විසින් රචිත දෙනිපිටියේ නුගරුක පද්‍ය රචනාව මීට නිදසුන් කළහැකිය.

" පිනවන දුටු දන සෑම -  ගඟ ළඟ පිහිටි කදීම 

  තුරු පෙළ අවට සැදීම - යුත් සෙවනැල්

  ගන මේ කුලෙව් දිලීම - ඇති හැම කල්

 යන එන අය සැපසේම - එහි ඉඳ ගිම් සැනසීම 

 දසදිග අතු විහිදීම - ගිමෙන විසල්

 දෙනිපිටියටම ඉතාම - වටිනා මහ නුග දූම 

 බල සකි එහි සිත් සේම - නිලඹර දුල්"

 සැමවර දන මනනන්ද  -  පලබර පලපු උයන්ද 

 නෙක වතු කුඹුරුවලින්ද - සැදි දෙපසේ 

 පෙම කරවන නිතියෙන්ද - සල්පිල් සහ ගෙවලින්ද

 එහි සරනා මැතිසෙන්ද -  සැණකෙළි සේ 

කිවියර වඩු සිතියන්ද - දැනගත් සිපි ඇදුරන්ද 

සැදි දෙණිපිටිය නමින්ද - යුත් පියසේ 

නුගතුර තුනු රුසිරෙන්ද - පළකර සක් දෙවියන්ද 

පරසතු රුක විලසින්ද - නිබඳ දිසේ"

මෙයින් සහෘදයා තුළ දැවැන්ත නුග ගසක් හා අවට පරිසරයක් චිත්‍රණය වනුයේ අපූරු චමත්කාරයකිනි.   මේ සඳහා කිවිඳිය යොදාගත් විරිතද උචිත වුවකි.

ස්වභාව සෞන්දර්යයේ අපූරු තැන් පමණක් නොව එදිනෙදා ජීවිතයේ සාමාන්‍ය සිද්ධිද මාතර කවියා කවියට ගොනු කිරීමට අමතක කළේ නැත.  අසල්වැසියෙකුගේ වංගෙඩියක් සොරකම් කරගෙන යෑම නිසා කම්පාවූ බරණගණිතයා මේ වස්කවිය කීවේය.

" මා මෙතෙක් කලක් වැඩගත්  වංගෙඩිය 

 මානයක් බලා හොරු අරගෙන     වැඩිය 

 දී හෙනත් නොපැළුවේ උගෙ ඔළුගෙඩිය 

 නෑකමක් වත්ද දෙවියනි තෙද      වැඩිය"

පත්තායමේ ලේකම් කවියා අතරමගදී සුනඛයන් දෙදෙනෙකු සංවාසයෙහි යෙදී සිටිනු දුටුවේය.   ඒ බව ලියන අප්පු නැමැත්තාට ඔහු වාර්තා කළේ මෙසේය.

"යුවලද බඳ යුවල බඳ යුවලකි     වලග

 සතරද නෙත් සතර සවනත මුකර යුග

ගහනද දෙපය පදටින් යුත්   අතර  මග 

දුටුවද ලියන අප්පු එන        අතර  මග"

ලියන අප්පු ඊට පිළිතුරු දුන්නේ මෙසේය.

" දෙදෙනා සුනක රති පහසට    එලෙන්දුව 

 ලොබිනා නිතින් හැර රති කෙළි අලන්දුව 

වටිනා කවි හසර දත් අප           මැතින්දුව 

දකිනා විට මෙමම සිටියෙමි       තුරන්දුව "

මාතර කවීහු ශබ්ද විෂයක මෙන්ම අර්ථ විෂයක ගුඪතාව ද ප්‍රියකළහ.   සරල සිද්ධීන් වස්තු කොට ගත් පහත දැක්වෙන පද්‍යය ඊට කදිම නිදසුනෙකි.

"පෙර රැස නගා පළහා අන්තිම         රාසී 

 නොව රැස එක් ගහන් දස එක වන  රාසී 

 යුගරැස වන දනෝ සිව්රැස ගෙන     පෑසී 

පස රැස ලෙසින් විකුමෙන් බස් දෙති වාසී"

මෙහි ඇතුළත් වී ඇත්තේ රා බොමින් පැලහු මස් කමින් සිංහ වෙස් ගෙන වහසි බස් දොඩවන පිරිසක් පිලිබඳ චිත්‍රයකි.   කවියා ඒ සඳහා ග්‍රහරාසි ප්‍රහේළිකා ස්වරූපයෙන් උපයෝගී කරගනී.   මෙය පත්තායමේ ලේකම් කවියාගේ රචනාවකි.

මිහිරිපැන්නේ ධම්මරතන හිමියන්ගේ ලිපි ගෙනයාමෙහි නියුක්තව සිටියේ "බහිතා" නැමැත්තෙකි.   ඔහුට අටදහිවත්තේ වලව්වෙන් කෑම නොලැබෙන බව දැනගන්නට ලැබීමෙන් පසු ධම්මරතන හිමියෝ ඊට පිළියම් යෙදුවේ කවියෙනි.   ඒ සඳහා උන් වහන්සේ එම වලව්වට යැවූ ලිපියේ කවරයේ මේ කවිය ලියා යැවුහ. 

" සාලාවේ ඉන්න සඳ මුදලි මැති                    වරා

 ලාලා අත් මුදුන පද යුවල වැඳ                      සරා 

දීලා මෙපත යළි යළි නැමද තියු                    කරා 

කාලා එනු "බහිතෙ" නුඹෙ බඩ පැලෙන        තුරා"

තෙරනමකගේ අසංවර හැසිරීමක් දුටු ඊශ්වර මුත්තා නැමැති කවියා ඒ හිමියන් උපහාසයට ලක් කරමින් මේ පද්‍යය රචනා කළේය. 

"හර ගිරිඳුන් පෙර රතියෙන්      වරද්දා 

සැර කුසුමන් සහ විසුවේ     නොමද්දා 

වර මුනිඳුන් අණ සිකපද           වරද්දා 

තෙර පැටියන් බෝවෙයි හෙට අනිද්දා"

රංචාගොඩ පුංචි මහත්තයා නැමැති කවියා රදා ස්ත්‍රියක හා දැඩි පෙමින් බැඳිණි.   මේ සම්බන්ධය වළකාලීමට වගකිවයුත්තන් විසින් බලියාගයක්ද කරවන ලදී.   එහෙත් ඔහු ඒ සම්බන්ධතාව නොනැවත්වීය.  රදාලිය හා වාසය කිරීමට විළිලැජ්ජා නැතිදැයි හිතවතෙකු විසින් විමසන ලදුව රංචාගොඩ පුංචි මහත්තයා ඔහුට මෙසේ පිළිතුරු දී ඇත.

"උවනත් සපිරි සඳ වරලස නීල          කුළ 

කොඳ දත් කැකුළු තුඟු පියයුරු හේම  කළ 

ලොබ සිත් වඩන දුටු සළු ලිය නාග     දුල 

සිඹිතත් කිළුටු නැත සුසිනිඳු නාබි       මුල"  

රති සැපත වනමින් ලියූ රතිරත්නාලංකාරය,දුනුවිල හටන, කොන්ඩමාලය වැනි කාව්‍ය ග්‍රන්ථ ද ලියැවී ඇති අතර,ඒ පිලිබඳ කෙටි පද්‍ය ද රාශියෙකි.  එම පද්‍ය අතර ඇතැම් ඒවා පෞද්ගලික අත්දැකීම්ය.  පහත දැක්වෙන්නේ ඒ සම්බන්ධව ලියැවී ඇති කවි දෙකකි.   පළමුවැන්න පරණාතල හිමිට ස්ත්‍රියක විසින් ලියා එවන ලද පද්‍යයකි.

" පැවිදි කළේ රුති සිල් ටික නොම   දන්නා

  මෙමට කළේ තද නපුරකි ගෙට   ගෙන්නා 

   පරණතලේ නැත වානේ නැව්       යන්නා 

   උඹට බොලේ බෑ කැටයම් හිමි      දන්නා"

මේ පද්‍යය සබේ විදානේ දෙවන වරට කැන්දාගෙන ආ බිරියගේ දොස් දක්වා ඇගේ මෑණියන්ට සබේ විදානේ විසින් ලියා යවන ලද කවියකි.

" මා පුතෙක් සමග නුඹේ දුව වෙලා හිත 

 පාපයක් කළෙය වන ලෙස      අපාගත 

කීපයක් වරද දුටුවෙමි ඇගේ         කැත 

මා ලඟත් හිටින හැඩයක් වගේ     නැත"

සෙත්කවි හා වස්කවි රචනය ද මෙම අවධියේ බහුල විය.   පහත දැක්වෙනුයේ බරණ ගණිතයා සිය බිරිය පලා යෑමෙන් කුපිතව ලියු වස් කවියකි.

"වීරිය කර බාල කාලේ ලබපු       ළමා 

 නෑරිය එක්වන්ඩ නෑසිය දුජන     සැමා 

 සූරිය දෙවියන්ඩ වැඳ කියමි අත   නමා 

 බාරිය මගේ එවන් දෙවියනි කතරගමා "

වස් කවියක් නුවූවද රංචාගොඩ ළමයාගේ මෙම පද්‍යය ද වස් කවියක් වැන්න.

" දරු සදෙනෙක් වෙනකන් කාපු දීගේ 

 වැලිගමියෙක් ඇවිදින් කරපු    හදියේ 

 පරුමානයක් සේ අරගෙන ගහ  උඩට 

රීරී යකෝ කාපිය කැවුතු ඇද        ඇද"

මේ ආදී මාතර යුගයේ දහසක් පද්‍ය අතරට තත්කාලීන ගොයම් කවි, වැපුරුම් කවි,  නෙළුම් කවි,  කමත් කවි,  කුරහන් කවි,  පැල් කවි,  කරත්ත කවි,  පතල් කවි,  පාරු කවි,  රබන් පද,  ඔන්චිලි,  ලීකෙළි,  ඔලිඳ කෙළි,  ආදී කෙළි කව් රැසක් එක්වෙයි.  මසුන් මරන්නන් අතර භාවිතවූ ජනකවි ද මේ අතර දක්නට ලැබේ.   

" කතරගමයි දේවාලය    දෙවියන්ගේ 

අතරමගයි අද අපි දිය නෑවෙ      ගඟේ 

සතර දෙනයි ගෑවේ රත් හඳුන්   ඇඟේ 

වතුර හොඳයි කවදත් නිල්වලා   ගඟේ 

අම්බලමේ මුතු කෙළලා     තිබෙන්නා 

පාළු ලිඳක දිය කෙළලා      තිබෙන්නා 

ඕලු ගසක මල සුළඟට      වැනෙන්නා 

අපෙ අම්මා දුර එනවා      පෙනෙන්නා"

මාතර කවියේ වස්තු විෂය කොතරම් පළල් දැයි මෙතෙක් දැක්වූ කවි අනුව කෙනෙකුට සිතා ගැනීම අපහසු නොවේ.   මුලින්ම කියා ඇතිසේ මහා කාව්‍යයේ සිට පෞද්ගලික පණිවිඩයක් යැවූ හසුනක යොමුව සඳහන් සරල කවිය  දක්වාවූ හැම තරාතිරමකම විවිධ කවි මේ අවධියේ ලියැවී ඇත.   ඒවා එකවර ගෙන දැක්වීමත් වර්ගීකරණයකින් විශ්ලේෂණයට යොමුකිරීමත් අසීරු මෙන්ම භාරදුර කාර්යයක්ද වන්නේය෴

"මාතර කවිය" (1990) ඇසුරෙනි.

පියසේන නිශ්ශංක සමග ඔයබොඩ ගෙදර.

" දොස්තරකු වන්නට ගිය පියසේන නිශ්ශංක මහතා පත්තර කාරයකු වුයේ අහම්බෙනි.  කොළඹ කොටුවේ ලේක්හවුසියට දිනපතා යමින් කොතරම් නාගරිකයන් ඇසුරු කලද, දිනමිණ කන්තෝරුවේ මුල් පුටුවක් ලැබ අවුරුදු ගණනාවක් කොතරම් හැල හැප්පීම් වලට මැදි වුවද ඔහුගේ ගැමිකම යටපත් නොවීය.

නිශ්ශංක මහතා ටයිකෝට් සහිත සම්පූර්ණ යුරෝපීය ඇඳුම් කට්ටලය නැතිව ගෙදරින් දොට්ට බැස්සේ නැත.  ආරෝහ පරිණාහ දේහයෙන් යුත් මහා කළු සිංහලයකු වූ නිශ්ශංක මහතා ඒ ඇඳුමෙන් සැරසුණු කළ දිස්වූයේ කළු සුද්දෙකු මෙනි.  එහෙත් කට ඇරිය හැටියේ ඔහු ගැමියෙක් වුයේය.   ගැමි සුවඳ ඔහු කෙරෙන් විහිදිණි.

පියසේන නිශ්ශංක මහතාගේ කතා බහෙන් වගේම ඔහු ලියු බොහෝ ලියවිලිවලින්ද ගැමි සුවඳ විහිදිණි.   විශේෂයෙන්ම ඔයබොඩ ගෙදර වැනි කතාවලිනි.

මෙතරම් සුන්දර ලෙස ගම මවා පෑ අනෙක් කතා කරුවකු ගැන මම නොදනිමි.  නිශ්ශංක මහතාගේ රචන රූප තුළ ඉස්මතු වන උසස්ම ගුණාංගය අව්‍යාජත්වයයි.   එයට හොඳම නිදසුන ඔයබොඩ ගෙදරය."

(1968 මුල්වරට මුද්‍රණය වූ ඔයබොඩ ගෙදර කෘතියේ ඔයබොඩ ගෙදර නම් කතාව මෙතැන් සිට ඉදිරිපත්කරමි)

සියනෑ කෝරළයට අත්තනගලු නදිය, දඹදිවට ගෝදාවරී නදිය වගේය.   හතර කෝරළයෙන් පටන්ගෙන සියනෑ කෝරළයේ උඩුගහ මැද පත්තුවල තැනිතලා භූමි මැදින් රන්වන් වැල්ල පීරාගෙන ශීඝ්‍රව ගලා බස්නා අත්තනගලු නදියේ ජලයත් රන්වන්ය.

එහි වෙසෙන ආඳ, තෙලි, පත්තංකුටු, වළපොතු, වැලිගොව් ආදී මත්ස්‍යයෝද මඩ දියට නොකැමැති කොර හා කටු නොමැති පිසූ කළ තෙල් රසැති එවුන්ය.   "දවසක් අප වැඩිහිටියෙක් මේ ඔයේ එක වක්කලමකින් එක ඇමෙන් වැලිගොව්වන් පන්සියයක් බා ගත්තේය" කියන කතාවක්ද අද පළාතේ රස කතා අතරට එක්ව ඇත.

අත්තනගලු නදිය සිය ගමන කරන්නේ පුළුවන් තරම් වෙල් යායවල් හා ගොහොරු මඩ බිම් මගහරවා දෙපස පොල්වතු හා ඕවිටි බිම් සරුසාර කරමින් ගොඩ දිගේය.  එහෙම බැරි තැනකදී ගොඩබිමක් අද්දරින්ය.  එසේ වුවත් හැතැප්ම ගණන් දිග වෙල් යායවල් සාරවත් කරමින් ගොරකදෙනිය, මට්ටාගොඩ, වීරඟුල ආදී ගම් හරහා ගලා අවුත් මේ නදියට වැටෙන පුංචි පුංචි ශාඛා නදීහුත් ඇත.

මේ සැමට වඩා මේ නදිය ගැන කියැවෙන විශේෂ ගුණයක් නම් එහි රන්වන් දියෙහි නාන කහටඕවිටේ හා තිහාරියේ යෝනක ලියන්ද ඇතුළු සියනෑ කෝරළේ ගෑණුන් රන්වන් පැහැගත් ඡවි වර්ණ ඇතිව ලස්සන වන බවය.

මේ නදියට නුදුරු ඕවිටි ඉක්මවා නැගුණු උස් බිම් තැන්නක ඔයබොඩ ගෙදර පිහිටියේය.  එය පරම්පරා කීපයක පටන්ම පළාතේ නමගිය බොහෝ ගම් බිම් ඇති ගෙදරකි.  ඒ කාලයෙහි මේ පැත්තේ මිනිසුන් ගොඩ ඉඩම් ගැන වැඩියෙන් සැලකුවේ නැත.  "පොල්කාරයා වී කාරයාට යටය" යන මතයක්ද මෑතක් වන තුරුම සියනෑ රටේ මිනිසුන් අතර පැවැත්තේය.  ගොඩ බිම් වගාවෙන් ලබන ආදායමක් ගැන විශ්වාසයක් ඒ අවදියෙහි නොවීය.  පළාතේ වතු බොහොමයක්ම පොල්, පුවක්, කොස්, දෙල් ආදී මිශ්‍ර වගාවෙන් යුක්තව පැවතුණේ ඒ නිසාය.  ඒ ඉදියට ගොඩ ඉඩම් පාළු වෙන්ට ඇරියත්,කුඹුරු ඉඩම් එහෙම පාලුවෙන්ට ඇරියේ නැත. රට වැසියන්ට ආඩම්බර විය හැකි ගොවි ජීවිතයක් සියනෑ රටේ පැවතුණේ ඒ පෙදෙස් වැසියන් කුඹුරුවලට දැක්වූ ඒ ගරුසරු කම නිසාය.

මේ කියන ඔයබොඩ ගෙදර කුඹුරු වලින් හුඟක් අස්වැන්න ලැබූ ගෙදරකි.  සැරයක් ගොයම් කපා ගත් කළ ගෙදර වී ගෙයි හතර කොන තිබෙන එකක බෙර දෙසීය බැගින් අල්ලන වී පෙට්ටි හතරම පිරෙන්නට තරම් අස්වැන්නක් ඒ ගෙදරට කුඹුරු වලින් ලැබුණේය.

මෙසේ මේ ගෙදරට ගම්-බිම්,ගහ-කොළ,හරක-බාන ආදී කිසිවකින් අඩු නැති බව පෙනෙන්ට තිබුණත්,එක සම්පතක එක අඩුවක් පෙනෙන්නට තිබිණි.  එනම් ඒ ගෙදර දෙමහල්ලන්ට පිරිමි දරුවෙකු නොසිටි එකය.  එහෙත් ගෑනු දරුවන් හතර දෙනෙකු සිටි නිසා ඒ අඩුවද එතරම්ම නොදැනිණි. මේ ගෙදරට මේ දරුවන් ඉපදෙන විට "සිංහල දරුවන්ට පර නම් අත් හැර ජාතික නම් තැබිය යුතුය",යන අනගාරික ධර්මපාල තුමා නිකුත් කළ ජාත්‍යානුරාග පණිවුඩය ගම්වලටද යන්තම් වාගේ ලැබෙමින් තිබිණ.  මේ ගම්හි එම ව්‍යාපාරය භාරව ක්‍රියා කළේ ගමේ පාසලේ මහලු මුල් ගුරුතුමාය.  මුලදීම ඒ නම් අද වගේ කාව්‍යමය ස්වරූපය ගත් ඒවා නොව, එක් සීමිත අච්චුවක් තුළ වැක්කෙරුණු ඒවාය.  පිරිමි ළමයින්ට "සේන" යන්න අන්ත කොට ඇති සිරිසේන, ජයසේන, පියසේන යන නම් වැටුණු අතර ගෑනු ළමයින්ට වැටුණේ "වතී" යන්න අන්ත කොට ඇති රූපවතී, ගුණවතී, යසවතී යන නම්ය.  ඔයබොඩ ගෙදර ගෑනු ළමයි හතර දෙනාද ඒ රාමුව ඇතුළේ "වතීලා" වුහ.

ලොකු දුව ආර්යවතීය, දෙවැනි දුව රූපවතීය,  තුන්වැනි දුව මදුරාවතී ය, සතර වැනි දුව කල්‍යාණවතීය.  ඉතින් ඊළඟට මේ ගෙදර දෙමහල්ලෝ සැට පිරුණු වයසක ඇත්තෝය.  වයස එහෙම වුවත් ගතින් හා සිතින් ඒ දෙදෙන ඒ තරම් දුබල නැත.  පුවක් හපා බුලත් විට කන්ට පුළුවන් තරමට දෙදෙනාගේම දත් නිරුපද්‍රිතය.  පොත් බලන්ට කණ්නාඩි ඕනෑත් නැත.  දෙදෙනාගෙන් පියා සියනෑ කෝරළේ කඩ ඉම් පොතට ඇතුළත් පෙළපත් නාමාවලියේ රාළ පේරුවට අයත් කෙනෙකුවූ අතර මව හතර කෝරළයේ ගමක වැදගත් පවුලකින් කැන්දාගෙන එන ලද සමාන කුල වංශ ඇති තැනැත්තියකි.   එහෙයින් මේ දෙදෙනාමත් දරුවෝත් ගම් බිම් ආදී දේපොළ වලටත් වඩා මහන්සියෙන් රැකීමට වංශ පරම්පරා ඇතිව සිටි උදවිය ය.

දැන් මේ ගෙදර දියණිවරුන් සතර දෙනාම වැඩිවිය පත් යුවතියෝය.  ඔවුහු රූපයෙන් එක සමානය.  ඒ ඇති නිවුන්නෝ කියනවා විනා ඔවුන් ගැන කියන්ට වෙන වචනයක් නැත.   ඔවුන්ගේ රූප ශෝභාව වර්ණනා කිරීමට පෙර කවි සමයේ උදවුනැතිව අමාරුය.  මට හුරු ගැමි බසින් එය කරන්ට ගියහොත් අසභ්‍ය සාහිත්‍යයට වැටී සුචරිතවාදීන් ගෙන් මට වඩාත් අසභ්‍ය වාග් ප්‍රහාර ලැබෙන්නටත් බැරිකමක් නැත.  ඒ නිසා පෙර කවි බසින් මෙන්න,ඔවුන් පිලිබඳ වර්ණනාව.

ඔවුහු මොනර පිළට නිගා දෙන නිල්වන් දිගු වරලස ඇත්තියෝය.   පුන් සඳ මඬල වැනි මුහුණු ඇත්තියෝය.   උනගා ගේ රන් හොරණෑව බඳු නැහැය ඇත්තියෝය.  මුවැත්තියන්ගේ මෙන් කන'තට දුවන මනහර නෙත් ඇත්තියෝය.  පබලු පත් සේ රන් පැහැ ගත් දෙතොල් ඇත්තියෝය.  උසට සමාන මහතැ'ති සිරුරු ඇත්තියෝය.    රණ හංස පැටියන් බඳු පියයුරු ඇත්තියෝය.    මිටින් ගත හැකි ඉඟ සුඟ ඇත්තියෝය.  රියසක යුරු සැලෙන පුළුලුකුළු ඇත්තියෝය. අත්තනගලු ඔයේ බැස නාන නිසා රන් පැහැ ගත් ඡවි ඇත්තියෝය.

මෙසේ රූපත් දූවරු, ගම්- බිම්, ගහ-කොළ,  හරක- බාන, වී-සහල්, උසස් වංශය යන මෙතෙක් සම්පත්වලින් ආඪව හොඳ කලක් යවමින් ඔයබොඩ ගෙදර ගමේම කැපී පෙනෙන පවුල හැටියට පවතිද්දී, සුද්දන් ගෙනා 'ධනේශ්වර වාදය'  කෙමෙන් කෙමෙන් මේ ගම්වලත් බල පවත්වන්නට විය.

මීරන් ගණන් ගිහින් රබර් වැවිල්ල බෝ වී 'ධනේශ්වර වාදය' යටතේ මිනිසුන් අතට යහමින් මුදල් ලැබෙන්නට වූ විට එතෙක් රටේ විරාජමාන වෙමින් පැවති ගම්- බිම් වාදය යටපත් වන්නට විය.  ගමේ මොකවත්ම නැති ව, බොහෝ පහත් තාලේ සිටි පවුල් තුන හතරක් ම,සල්ලිය බාගේ ලැබී බලා ඉන්දදී වගේ ධනවත් වුහ.

"මොකක්ද මේ වේගෙන එන්නෙ", යනු දැන ගෙන මොළේ පාවිච්චි කර වැඩ කළ හැකි පුතෙකු සිටියේ නම් වරදින්නේ නැතිව ඉදිරි ගමන පාදා ගත හැකි මං ඔයබොඩ ගෙදරටත් තිබුණේය.  ආණ්ඩුවේ කාර්යාල සඳහාත්,වෙළෙඳ සල් සඳහාත්,හෝටල් හා බැංකු ආදිය සඳහාත් අලුතෙන් කඩා වැදුණු ධනේශ්වර වාදය යටතෙහි දියුණු වන්නට වූ කොළඹ නගරයේ ඉදිවන්නට වූ ලොකු ලොකු ගොඩනැගිලි සඳහා බොහෝ ලී දඬු උවමනාවී කොස් ලී වල අගය වැඩිවන්නට වුයේ මේ කාලයෙහි හෙයින්,මේ ගෙදර තිබුණු පැරණි කොස් ගස් තොගය වික්කත් මුදල් උපදන ව්‍යාපාර කරගෙන යාමට අවශ්‍ය තරම් මුදලක් අතට ගැනීමට ඉඩ තිබුණේය.  එසේ කිරීමට හෝ මේ ගෙදර පුතෙක් නොසිටියේය.

එහෙම තැන කරන්නට තිබුණේ වංශ තත්වය මොක වුණත් ඕනෑම නම් යන්තම් හන්දුරුකම ගැට ගැසී තිබුණු තැන් වලින් වත් සුදුසු තරුණයන් සොයා,මේ ගෙදර රූපත් දූන් ඔවුන්ට විවාහ කොටදී,ගෙදරට සම්බන්ධ කර ගැනීමය.  එහෙත් මේ ගෙදර දෙමහල්ලන්ගේ මොළ දෙක එහෙම එකක් කිරීමට හෝ මෝරලා වැඩිය.  මේ ගෙදර දෙමහල්ලෝ පමණක්ද? සියනෑ කෝරළේ අප දන්නා පරණ පවුල් බොහොමයක්ම, අන්තිමට අන්ත දුගී බවට පත් වන තැන් දක්වාම පිරිහීමට කාරණයක් වුයේ වංශෙ කබල් ගාන්ට යෑමය.  දැන් ඒ පවුල්වල නෂ්ටාවශේෂ හැටියට සිටින අය කරන්නේ කසිප්පු වෙළෙඳාමය.  නැත්නම් හරක් හොරකම් කිරීමය.

බලා ඉන්න එක මොහොතක් පාසා ඔයබොඩ ගෙදර තත්වය වෙනස් වෙයි.   මෙතෙක් මේ ගෙදරට තිබුණු පිරිවර සම්පත අඩුවේගෙන යන්නේ,  "අදට වඩා හෙට නරකයි" කිව හැකි තත්වයෙනි.   මේ ගෙදර වැඩවලට ආ අග හිඟ පිරිමසා ගන්නට ආ උදවිය දැන් යන්නේ අලුත් සල්ලිකාරයන්ගේ ගෙවලටය.  වතුවල වැඩත් කරවාගෙන මේ ගෙදර ලොකු උන්නැහේ තවමත් මිනිසුන්ට පඩි බේරන්නේ පනම් වලිනි.   ඒ නිසා මේ ගෙදරට කුලියක් ගෙවා වත් මිනිසකු වැඩට කැඳවා ගැනීම අමාරු තත්වයක් ගත්තේය.

අනෙකක් තබා මේ ගෙදර ගෑණු දරුවන්ට අත්තනගලු ඔයේ නාන්නට වෙන්වී තිබුණු තොටට ගමේ අනිත් කෙල්ලො කොල්ලෝ ද පැමිණෙති.

"රටේ වේගෙන යන්නේ මොකක්දැ" යි අම්මා තාත්තාට නොතේරුණත්, දෝණියන්දැලාට නම් හොඳටම තේරිලාය.   ඒක මුලින්ම වැටහුණේත් ඒ ගැන වැඩි වේදනාව ඇත්තේත් දෙවැනි දූ වූ රූපාටය.   ඕ තොමෝ සුරුබුහුටි දුර පෙනෙන නුවණක් ඇත්තියකි.  ඇය කිසිවක් යෝජනා කළ විට ඇගේ අනික් සොයුරියන් ඊට එකඟ වන්නේ ඇගේ නුවණ තමන්ගේ නුවණට වඩා උසස් බව ඔවුන් පිළිගන්නා නිසාය.  ඇය විසින් පහදා දීමෙන් පසු, "රටේ සිදුවේගෙන යන්නේ කිමෙක්ද? යනු ඔවුනුත් වටහාගෙනය.  දැන් තියෙන්නේ තම පියාටද කාරණය පහදා දෙන එකය.

"එන පොට හොඳ නැහැ.  අපත් රට යන විදියට නොගියොත් අපට සිද්ධ වෙන්නේ මග ලගින්නයි.  අපට ගොඩිනුත් මඩිනුත් ගම් බිම් තියෙන එක ඇත්ත.   ඒ වුණත් ඒවායෙන් ලැබෙන ආදායම මොකක්ද?  අපට ඇති ගොඩ ඉඩම් වල අක්කර ගණන ලොකුවට තිබුණට හොඳ මුරේකට පොල් පන්දාහක් වත් කැඩෙන්නේ නෑ.   පොල් දාහක් විකිණෙන වැඩිම ගණන රුපියල් තිහයි.  ඒ ගණනට විකුණා දෙමාසෙකට වරක් අපට ඕනෑ නම් රුපියල් එකසිය පණහක් ලැබෙයි.  වී බෙරයක් රුපියල ගණනේ වී බෙර හාරසීයක් වික්කොත් අපට අවුරුද්දකට ලැබෙන්නේ රුපියල් හාරසීයයි.  ඔන්න අපේ ආදායම" ඈ පියාට කියයි.

"මොකක්ද ඉතින් උඹ කියන්නෙ? ඕක මම නොදන්නවා යැ" දුව එහෙම කියන විට පියා කියයි.

"දන්නවා නම් රට යන හැටියට අපිත් පෙළ ගැහෙන්නට එපායැ".

"ඒ කොහොමද?"

"අක්කව දෙනව සල්ලි කාරයෙකුට,  නංගිල දෙන්නත් එහෙම දෙනව."

"හ්ම්, සල්ලිකාරයෝ" යි කියා පියා නිහඬ වෙයි.ගෙදර තත්වය මෙහෙම පවතින විට,ලොකු දූ ගැන විවාහ යෝජනාවක් ගමේ ගෙදරකින්ම ආවේය.

ඒ ගෙදර පිහිටියේ ඔයෙහි එහා පැත්තේය.  ගම් වැසියන් "සිමන්චි ගෙදර" යයි කී ඒ ගෙදර මුලදී අතු සෙවිල්ලු කුඩා දුගී එකකි.  මුලදී එසේ වුවත් දැන් ඒ ගෙදර අලුත් පන්නෙට සෑදු බොහෝ සරුසාර එකක්ය.දැන් ගම්වැසියන් ඒ ගෙදරට කියන්නේ "අලුත් ගෙදර" කියාය.  මේ ගෙදර කොලුවෙක් සිමන්චිගෙ පුතෙක් ඉබාගාතේ මෙන් ගෙදරින් පිටවී ගොස්,කොළඹට වී එහි හෝටලයක වේටර් වැඩක් වැනි රස්සාවක් කළේය.   ලොකු වෙනකල්ම කොළඹ නැවතී එම රක්ෂාව කර කර සිටි ඔහු සල්ලි ටිකක් එකතු කරගෙන ගමට විත්, හාපිටිගම් කෝරළේ, මිහිරිගම් පැත්තෙන් ඉඩමක් බද්දට ගෙන එහි මීරන් පතලයක් බැස්සේය.  ඉක්මනින්ම,පතලේ ඉල්ලම් පෑදී මීරන් කැඩෙන්නට විය.  ඒ මීරන් විකුණා ලැබුණු ආදායමෙන් ඔහු තවත් පතලයක් බැස්සේය.  ඒකෙනුත් ආදායම් ලැබෙන්නට වී මීරන් වෙළඳාමෙන් ඔහු ගජ පොහොසතෙක් විය.  දවස් පතාම ඔහුගේ මීරන් කරත්ත දෙකක් කොළඹ පැටවෙයි.   ඒ එක්කම පදිංචි වත්ත විශාල වන්නටත්,  සශ්‍රීක වන්නටත්, ගෙය අලුත්වී අලංකාර වන්නටත් විය.    අලුත් වතු පිටිද ගෙන ඔහු ඒවා අලුත් විදියට දියුණු කළේය.

ගමෙන් යන විට ඔහුගේ නම 'ජයා'ය.   එහෙත් දැන් ඔහු "ජයතිස්ස රාළහාමි" ය.  ගමේවත් අහල ගම්වලවත්, කොළඹ ව්‍යාපාරික අංශවලවත් ජයතිස්ස රාළහාමි නාඳුනන්නෙක් නොවීය.  දැන් ඔහු සිටින්නේ දියුණුව නමැති හිණිමගේ ඉහළම පෙත්තකය.  ඔහු කෑම කන්නේ මාළුපිණි හත අටක් එක්කය.   අඳින්නේ උස් කර පටිත් සමග සිල්ක් කමිස හා කාර්ගිල් සාප්පුවේ මහපු ට්විඩ් රෙදි කෝට්ය.  දුම්රියෙන් යන විට යන්නේ සුද්දන් එක්ක පළමු වැනි කැලෑසියේය.  දුම්රියෙන් නොයන අනිත් ගමන් යන්නේ,ශෝබන මාලිගාවක් වැනි සුදු ගොන් දෙන්නා බැඳි ගමන් කරත්තයෙනි.  දැන් ඔහුට ඕනෑ ඇහැට,කනට පෙනුම ඇති මනමාලියක් පමණක්ය.  කුමාරිහාමිලා වාගේ ලෑස්ති වී ඔයට නාන්නට යන විට හේම,  ඔයබොඩ ගෙදර ළමිස්සියන් ඔහු දැක ඇත.  ඔවුන්ගෙන් වැඩිමහල් ළමිස්සි ආර්යවතී තම බිරිඳ වීමට සුදුසුය යි සනිටුහන් කරගෙන ඔහු කපුවෙකු අත ඔයබොඩ ගෙදරට විවාහ යෝජනා ඉදිරිපත් කර යැව්වේ ඇය සඳහාය.

දහවල් බත හේම අලුත් ගෙදරින් සප්පායම් වී කපු තැන ඔයබොඩ ගෙදරට ගියේ ලොකුම ලොකු ආත්ම විශ්වාසයක් ඇතිව, ප්‍රීති සිතින් සිනහත් වෙවීය.  ඒ යන වේලාවෙහි ගෙදර ලොකු තැන, තමනුත් දහවල් බත සප්පායම් වී, බුලත් හෙප්පුවත් ළඟ තබාගෙන ඉස්තෝප්පුවේ හාන්සි පුටුවෙහි හාන්සි වෙලාය.

" කාලෙකට පස්සෙ ලොකු ප්‍රීතියකින් වගේ, ඉඳගනින්කො මේ තියෙන්නෙ හෙප්පුව,හපනවකො බුලත් විටක්."

මේ ලොකු තැන කපුවා පිළිගත් අන්දමයි.   ළඟ තිබුණ බංකුවක ඉඳගත් කපුතැන හප හපා ආ බුලත්විට තවම කටේ යි කියමින් බුලත්විට ප්‍රතික්ෂේප කළේය.    කපු තැන එනවා දුටු ගෙදර ලමිස්සියෝත් කලබල වූහ.  මඟුල් ඔත්තුවකට මිස ඔහු නිකම්ම නොඑන බව ඔවුන් දන්නා නිසාය.  කතාව පටන් ගන්නා විට ඔවුනුත් ගේ ඇතුළේ ඇහෙන තෙක් මානයේ තැන් තැන්වල සිටගෙනය.   දෙවැනි දුව රූපා,  හොඳටම කිට්ටුවී ඉස්තෝප්පුවේ දොර ළඟටම වී සිටියාය.   අම්මාත් ඉස්තෝප්පුවේ පුටුවක හිඳ ගත්තාය.

"මම මේ ආවේ ලොකු මැණිකේ ගැන සුබ කතාවකට ය ' යි කපු තැන කතාව ඇරඹීය.

"කොයි පලාතෙන්දැ" යි  ලොකු තැන කල්පනා සහිතව ඇසීය.

"වැඩි දුරකින් නොවෙයි, මේ කිට්ටුවෙන්මයි"

"කොහෙන්ද කියල කියමුකො බලන්ඩ"

"මේ ඔයෙන් එගොඩ අලුත් ගෙදර ජයතිස්ස රාළහාමිට."

"එහෙමදැ" යි ලොකු උන්නැහේ කීය.

" ඒ ගොල්ල අලුත් පොහොසත්තු බව ඇත්ත. නමුත් උඹ දන්නව නේද, ඒ ගොල්ලන්ගෙ හැටියි අපේ හැටියි.  ඔවුන් අපේ වැඩකාරයෝ,  සිමන්චියා නොගිය පොල් ගහක්, පුවක් ගහක්, කොස් ගහක් අපේ වත්තක නැහැ.  ඒ දවස්වල ඔවුන් අපෙන් යැපුණේ ඔහොමයි.  ඒ නිසා ඔය කතාව ඔතනින් නතර කර දමාපන්"

" ඒ උදවිය සම්බන්ද කර ගන්ට මොන විදියකින් වත් අපට පුළුවන් කමක් නැහැ.   අපට මුල මතකයි," හාමිනේත් කීවාය.

"එහෙම බෑ, අපෙනුත් අහන්ඩ ඕනෑ.  අපි කැමතියි ඔය කියන කටයුත්තට.  අම්මා කියනවා මුල මතකයි කියා. ඒ ඔක්කොම දැන් පරණ දිරච්ච මුල්" යි ඈ කීවාය.

කෙල්ලගේ එඩිතරකම ගැන කපු තැනට පුදුමයි.

"හිතුවක්කාරකම්" යි  අන්දුන් කුන්දුන් ස්වරයෙන් කීවා විනා තාත්තාට වෙන මොකවත් කියා ගත නොහැකි විය.  අම්මා පමණක් මෙසේ කීවාය.

"ලොකු එකීව අපේ අයියගෙ පුතා, රන් බණ්ඩාරෙට දෙන්නයි මම දැන් තීන්දු කරගෙන ඉන්නෙ."

" අයියගෙ පුතා රන් බණ්ඩාරෙ ! අපූරු මනමාලයෙක් නොවැ අපේ අක්කව දෙන්න සොයා ගත්තෙ.  නම නම් ලොකුයි වංසෙත් ලොකුයි.ඒ වුනාට රෙද්ද ලෙහපුවම හඩු ගඳේ පැත්ත හරියෙ ඉන්ඩ බැහැ.   අක්ක යන්නෙ නෑ, ඒ හද්ද ගොඩය එක්ක," යි තවත් මොකුත් කතා කරන්ට ඉඩ නොතබා රූපා අම්මාට කීවාය.

"මම යන්නෙ නැහැ,  රන් බන්ඩේ එක්ක."  යි ලොකු දුව ආර්යවතීත් කීවාය.

"අන්න හරි අක්කගෙ කතාව.  අක්ක යන්නෙ නැහැ රන් බන්ඩේ එක්ක.  අක්කටත්,  වැටී යන අපේ පවුලටත් හරියන මිනිහ තමයි ජයතිස්ස රාළහාමි.  මට බය එයා කැමති වෙයිද කියන එකයි."

"හොඳට කැමතියි" මඟුල් කපු තැන කීය.

"රාළහාමිගෙම වචනෙට තමයි,මම මේ ආවෙ."

"එහෙමනම් කතා කරනවා." යි කපු තැනට කී රූපා අම්මාටත් තාත්තාටත් මෙසේ කීවාය.

" ඔන්න නොකීවයි කියන්ඩ එපා. එහෙන් කැමති වෙලා අහලත් ඒවා තියෙන එක අම්ම තාත්ත එහෙමබැහැයි කීවොත් මම ලොකු ගලක් බැඳගෙන ඔයේ වාන් කටට පැනල මැරෙනවා මැරෙනවාමැයි,අපට බැහැ පල් වෙවී ඉන්ඩ...."

"නංගි මැරුණොත් මමත් එතැනටම පැනල මැරෙනවා," යි අක්කාත් කීවාය.

"අක්කල දෙන්න මැරුණොත් අපටත් ඉඳල ඕනැකමක් නැහැ, අපිත් ඒකම කර ගන්නවා," යි නංගිලා දෙන්නාත් කීවෝය.  ත්‍රස්තව ගල් ගැසී ඉන්නවාට වැඩි දෙයක් අම්මාටවත්, තාත්තාටවත් මෙතැන කළ නොහැකි විය.  මද්දුම එකී යමක් කියන්නේ කරන්නටම හිතාගෙන බව අම්මාටත් තාත්තාටත් දෙදෙනාටම විශ්වාසය.   ඒ නිසා දෙදෙනා කතාවක් නැතුව මුහුණු හකුළුවා ගෙන බලා ඉන්න අතර කපු තැනට කතා කිරීමට පොට පෑදුණේය.

" මැණිකෙලාට නම් තේරුම් ගිහින් තිබෙනවා,  දැන් කවුද අප්පුහාමිලාට ඉන්නෙ?  කලින් මේ ගෙදරට ආව ගිය උදවිය දැන් යන්නෙ, ඔයෙන් එහා පැත්තෙ තියෙන අලුත් ගෙදරට. ඔවුන් ගණුදෙනුවක් කර ගන්නෙත් ජයතිස්ස රාලහාමිගෙ මුවාවෙන්.  කොහෙ කොහෙ තියෙන ඒවා හරි ඒ ගෙදරටත් වැක්කෙරෙනවා."

"අර බලන්න! මේ ගෙදර ඉන්න බල්ලගෙ පවා ඇඟේ මයිල් හැලිලා.වෙනද මේ වත්තෙ ගස්වල පලගත්ත දොඩම් අද කෝ?  දෙළුම් ගස්වලත් කොළ හැලිලා.  බලන්ඩ ලස්සනට වලු ඇල්ලු තැඹිලි ගස්වලත් කරබොඩ හීන් වෙලා.  ඒවායින් පේනවා මේ ගෙදරට ලබාගෙන එන කළ දසාව.  හරියට තමන් මහන්සි නොවී, දෙයියන්ගෙන්ම කන්ට ඉන්න දේවාල පුල්ලියන්ගේ ගෙයක් වගෙයි.  අප්පුහාමිලාට දැන් තියෙන එකම වස්තුව මේ මැණිකෙලා හතර දෙනා විතරයි.  දැන් මෙතන කියපු හැටියට ඒ හතරදෙනත් වාන් කටට පැනල මළොත් මොකද වෙන්නෙ?   පොලීසියෙන් මිනී හතර ගොඩ ගනීවි.  මැහි ගහල ඒවා උඩ, ඒ මිනී බාවල නඩුකාරවරු ඇවිත් විභාගෙ පවත්වල දොස්තරවරුන් ලවා මිනී කප්පවාවී.  මොන නව නින්දාවක්ද?  කවි කාරයො කවි කොළ ගහල රට හැම තැනම විකුණාවි.  එතකොට කෝ? අර අප්පුහාමිලාගේ වංශෙත් ඉවරයි, ඔක්කෝමත් ඉවරයි."

මෙසේ කියා ගෙන ගිය කපු තැන කතාව හමාර කලේ,

"මොකද මං කියන්නෙ බොරුද?" යන්නෙනි.

හාමිනේ ගේ දෙනෙතින් කඳුළු වැගිරෙන්නට විය.

"මම කල්පනා කළා,  තමුසෙ කිවූ හැම වචනයක්ම ඇත්ත තමා," ලොකු තැන කීය.

" දැන් ඉතින් කරන්ට දෙයක් නැහැ,  වෙන නෑදෑයෝ කවුරුවත් ඕනෑ නැහැ.  කතා කර ගන්න ජයතිස්සට විතරක් මෙහි ඇවිත් යන්න කියනවා."

මෙතනින් එහාට කතාව ගෙන යන්ඩ සුදුසු නැති බව කාටත් තේරිණි.  මහලු යුවළ වැටී සිටින අමාරුව කවුරුත් තේරුම් ගත්හ.  දෝනියන්දෑ ලා හතර දෙන හීන් සීරුවේ ගෙය තුළට ඇදී ගියහ.  කපු තැන, " එහෙනම් අප්පුහාමි ඒ කතාව කියාපු විදියටම මම ඉෂ්ට කරන්නම්" කියා හුන් තැනින් නැගිට කුඩෙත් අරන් යන්ට ගියේය.

මෙයින් දෙවැනි දවසේ සිකුරාදා සවස 4 ට පමණ ජයතිස්ස රාළහාමි ගෙදර ඉන්න විදියටම වාගේ සිල්ක් මේස් බැනියමක් ඇඟලා සිල්ක් සරමක් ඇඳ,තුවායක් පිට දිගට එලා ඒ මත දිගු කෙස් කළඹ කඩා හෙලා ගෙන, ගමේ ඇවිදින්ට යන තාලෙන්,ඔයෙන් මෙගොඩවී සෙරෙප්පු නැතිව, කපු තැනත් සමග මේ නිවෙසට ආවේය.   

ඔහුගේ දේහ විලාසයෙන් ගෙදර ලොකුතැන ටිකක් පසු බැස්ස නමුත් "ඉඳගම්මුකො" කියා ඔහු පිළිගත්තේය.  පුංචි කාලේ කොළඹට වෙන්ඩ ඉස්සර නම් ඇවිත් ඇතත්, එයට පසු ඔහු මේ ගෙදරට පැමිණි පළමු වතාව මෙයයි. 

ටික වේලාවක් ඔහු ඉස්තෝප්පුවේ හාන්සි පුටුවේ ඉඳගෙන ඉඳලා, නැගිට ගෙය තුළටත් ගියේය.  ඒ මනමාලි දැක ගැනීමට නොව,ගෙදර බඩු මුට්ටු තවමත් ඉස්සර විදියට ම තිබෙනවාදැ'යි බලාගැනීමටය.   එදා තිබුණු ලොකු පෙට්ටගම්, නැදුන් වියන් ඇඳන්, පිත්තල පඩික්කම්, ඇත්දත් කුට්ටම් දෙක, මැද සාලේ එල්ලන ලද ගොලෝ පහන් තවම ඒ තත්ත්වයෙන්ම ඒ ඒ තැන්වලම තිබුණේය.  " කවුරුත් එකතු වෙලා ගෙදර වැදගත්කම රැක ගැනීමට උත්සාහ කර තිබෙනවා," යි සිතාගෙන ඔහු නැවතත් ඉස්තෝප්පුවේ ඇවිත් හිඳ ගත්තේය.

මනාලියත්, ඇගේ නෑයනුත් ඔහුට කතා කළේ ඉන් පසුවය.  මඟුල බොහෝ ලස්සනට එදිනම ස්ථිර විය.  වැඩි දවසක් නොගොස් විවාහ මංගල්‍යයත් සිද්ධ විය.  ඒ කලාතුරකින් සිදුවන එකිනෙකාට කයින්ද, සිතින්ද, ගතිගුණ වලින්ද ගැලපෙන දෙදෙනෙකුගේ එක්වීමක් විය.  

එයින් පසු ටිකින් ටික එක්වී ගෙන ආ අඳුරු වලා දුරුවී,ඒ ගෙදරටත් හොඳින් හඳ පායන්නට විය. 

හුඟක්ම වටිනා කියන මනමාලයන් මේ ගෙදර ඉතිරි සොහොයුරියන් පතාගෙන එන්ට වූ නිසා ඔවුන් දෙදෙනෙකුගේ කටයුතුද පරක්කුවක් නැතිව හොඳින් සිදුවිය.  ඔවුහු නම් බාල සහෝදරියන් දෙදෙනාය.  නමුත් දෙවැනි සොහොයුරිය වූ රූපවතී ගේ කටයුත්ත තවමත් නොකෙරුණේ ඈ තමන් ගැන කතාකරන හැම පරස්තාවකටම අකමැති වූ නිසාය.

ජයතිස්ස රාළහාමිගේ ඕනෑකම පිට, කොළඹින් ඈ පතා උසස් පෙළේ තරුණ අද්වකාත් මහතෙකු පැමිණි විට ඈ කියුවේ " නීතීඥයන්ට ඈ අකමැති ය" කියාය.  දොස්තර මහතෙකු ආ විට කීවේ " ලෙඩුන් අතපත ගාන දොස්තරලා එක්ක යෑම තමන්ට අප්පිරියයි" කියාය.   වෙළඳ මහතෙකුට කතා කළ විට කීවේ " ඇයි අපට හොඳම වෙළෙන්දෙක් ඉන්නේ?  තවත් මොකටද වෙළඳ මහතුන්," කියාය.   මේ විදියට ඈ කතා කරන හැම මඟුලක්ම ප්‍රතික්ෂේප කර සිට මා සමග විතරක් ඇත්ත කීවාය.

"මම අම්මගෙයි තාත්තගෙයි හිත තදින්ම කඩල තියෙන එකියක්, ඔය ඔක්කොම මඟුල්වලට වඩා මගේ හිතේ බලපාන්නෙ ඒකයි.  ඒ නිසා විවාහ වෙන එක මම හිතෙන් අත් හැර දමලයි ඉන්නෙ.  ඒක කාටවත් වෙනස් කරවන්ඩ බැහැ."

මේ තමයි මට රූපා කී ඇත්ත෴

හැලපැට්ටා ගේ ආගමනය, සිහිනයක්ම වුන කොස් සහ තමිළිනී ගේ පොත.

අවුරුද්දකට පසු හැලපැට්ටා සිය දෙමාපියන් බලන්නට ආවේය.   ඌ එනවිට ගෙනා දේ අතර මේ පොත් දෙකද විය.   පොත්වලට අමතරව ගෙනා  බොහෝ රසකැවිලි වර්ග ද විය.   මට විශේෂයෙන් අවශ්‍ය කර තිබුණේ කොස්ය.  කොස් තම්බා කිරිහොදිද, කරෝල බැදුම්ද, බැදපු මිරිස් ද සමග කන්නට එක ආසාවක් විය.   අනෙක් ආසාව වූයේ කිරිකොස් කන්නටය.  මේ ආසාවන් දෙකම සපුරාගනු වස් හැලපට්ටා අතේ පැහුණු කොස් ටිකක් ගෙන්වාගන්නට කටයුතු සුදානම් කළෙමි.   සාමාන්‍යයෙන් කරන විදියට කොස් මදුළු ගලවා පාර්සල් කර ගෙනාවොත් පැය කීපයකදී ඉදෙන්නට ගනී.  මේ අත්දැකීම මීට ඉහත කීපවතාවක්ම විඳගන්නට සිදුවූ නිසා මේ වතාවේ මම කීවේ මදුළු නොගලවා වහල්ල පමණක් කපා දමා  ඉරිපිටින් කොස් ගෙනෙන්නට කියාය.   වැඩේ ඒ අකාරයටම සිද්ද විය.   පසුවදා දවල් හැලපිය කොස් තම්බන්නට සුදානම් වුවාය.   කොස් පාර්සලය ශීතකරණයෙන් එළියට ගද්දිම අමුතු සුවඳක් ආ බැවින් වැඩේ කෙළවී ඇති බව ඇය වහාම තේරුම් ගත්තාය.  ගෙනා කොස් සියල්ලම ඉදී තිබු බැවින් කොස් කෑමේ සිහිනය නැවත වරක් සිහිනයක්ම වූ අතර   අමතරව ගෙන්වාගත් මඤ්ඤොක්කා සහ වල් සුකර මාංශයෙන් සැනසෙන්නට සිදුවිය.

ඉතිං මා කියන්නට ගියේ ලංකාවෙන් ගෙනා ඒ හැමදේටම වඩා මට වටින්නේ මේ පොත් දෙක කියා ය.   තමිළිනී ගේ පොත මා මේ දිනවල කියවාගෙන යමි.  අනෙක් පොත කියවන්නට වෙන්නේ ඊළඟටය.  තමිළිනී ගේ පොතේ මා කියැවූ හරියෙන් කොටසක් ඔබේ රස වින්දනය සඳහා මෙලෙස ඉදිරිපත් කරමි.

"කිසිදා අමතක නොවන අත්දැකීමකට මම දිනක් මල්ලාවි ප්‍රදේශයේදී මුහුණ දුන්නෙමි.  පිරිස් බඳවාගැනීමේ සටන්කාමීන්ගේ අදහස් වලට වශීවී සංවිධානයට එක්වූ උසස්පෙළ අධ්‍යාපනය ලබමින් සිටි ශිෂ්‍යාවක් පුහුණුව සඳහා යොමුකර තිබුණාය.   දිනක් ඇයගේ පියා අපේ කඳවුරට පැමිණියේය.   ඔහු වෙනත් මවුපියන් මෙන් සටන්කාමීන්ට බැණ  වැදීමක් හෝ තම දියණිය ඉල්ලා අඬා වැලපීමක් හෝ කළේ නැත.   දෙපා අක්‍රිය ඔහු පැමිණ සිටියේ රෝද පුටුවක උපකාරයෙනි.   ව්‍යාපාරය වෙනුවෙන් ඔහු සමග කථා කළයුතු වන්නේ මාය.   "නංගියේ මං අන්ත දුප්පත් හිඟන්නෙක්.   හම්බවෙන කුලියක් මලියක් කරලා ලැබෙන තුට්ටු දෙක එකතු කරල තමයි මගේ කෙල්ලට ඉගැන්නුවෙ.   දුව අරගලයට එකතුවුණ එක ගැන මගේ දුකක් නෑ.   ගමේ රටේ සිද්ද වෙන දේ නේ ඒක.   ඒ වුණත් දුවේ, හෙට පිටරටවල ඉඳන් දොස්තරලා,ඉංජිනියර්ලා වෙලා ඉගෙන ගන්න අය මෙහෙට එනකොට රට වෙනුවෙන් සටන් කරපු මගේ දුවයි, අපේ පවුලයි  ඒ අය ඉස්සරහ ඉගෙන ගත්තෙ නැති හිඟන්නෝ හැටියට නේ ඉන්ඩ වෙන්නෙ.    ඒ ගැන හිතනකොට තමයි මට දුක" යැයි පැවසුවේය.   පියාට මම කොයිතරම් සැනසිලි බස් පැවසුවත් මගේ සිත තුළ ඔහුගේ ප්‍රශ්න පිළිතුරු නොමැති ප්‍රශ්න ලෙසින් තැන්පත්ව ඇත.   එයට පසුව එම පියා හෝ එම දියණිය හෝ කිසිම දිනෙක මුණගැසුණේ නැත.  එහෙත් කඳුළු සමගින් පිටවූ එම වදන්වල සිරව තිබූ සත්‍යය මගේ හදවත පාරන්නට විය. "

මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුල ගේ පොතද කියවූ පසු ඒ ගැනද යමක් ලියන්නට සිතා සිටින්නෙමි෴

අපේ වගතුග සමග පී.බී. අල්විස් පෙරේරා හමුවීම.

ඇල්.ඩී. මැන්දිස් සුරින් ගත්කරුවකු පමණක් නොව ඉතා දක්ෂ කවියෙකුද වෙයි.   ඔහුගේ කවිකම ගද්‍ය රචනයද ඉක්මවා යන බව කිවහොත් එය නිවැරදි යැයි මට සිතේ.  දිවයිනේ නමගිය කවීන්ගේ සමකාලීනයෙකු වූ මැන්දිස් සුරීහු ඒ තැනට පත්වුයේ සිය පාසල් සමයේදීමය.   ලිවිසැරිය මතු නොව හිටිවන කවියෙහි ද ඔවුහු දස්කම් දැක්වුවෝ වෙති.  කවි ලිවීම හේතුවෙන්ම එකිනෙකා හොඳින් දැන හඳුනා ගෙන සිටියත් පුද්ගලයා වශයෙන් කවුද කියා නොදැන සිටි හේතුවෙන් දිවයිනේ මහා කවීන් සිතා සිටියේ මැන්දිස් සුරින්ද සිය සම වයස් කෙනෙකිය යනුවෙනි.   හික්කඩුවේ බී.එච්.අමරසේන,පී.බී.අල්විස් පෙරේරා යන මහා කවීන්සමග හරි හරියට කවි සංවාදයෙහි යෙදුනු මැන්දිස් සුරීන් මේ සම්බන්ධයෙන් ලියා ඇති රසබර කතාවක් ඔහු ලියු "අපේ වගතුග" පොතේ එයි.    ඇල්. ඩී. මැන්දිස් සුරීන් විසින් ලියා 1961 දී පළකළ  මේ පොතෙන් පරිච්ඡේදයක් ඔබගේ රස වින්දනය සඳහා අද මම ඉදිරිපත් කරමි.

"හික්කඩුවේ අමරසේන මතක් වෙතොත් කොල්ලුපිටියේ අල්විස් පෙරේරාද  මට නිතැතින්ම මතක් වෙයි.   අල්විස් පෙරේරාද රටේ නම ගිය ඉහළ පෙළේ කවියෙකි.    අමරසේන හඳුනා ගත්තාක් මෙන් අල්විස් පෙරේරාද මට හඳුනා ගන්නට ලැබුණේ මා පාසැල් ශිෂ්‍යයෙකුව සිටි කාලයේ දීය.   ඒ කාලේ "ලංකා සමය" නමැති සතිපතා පත්‍රය පළ වුයේ ඩබ්ලිව්.ඒ.සිල්වා මහතාගේ සංස්කාරකත්වයෙනි.සතිපතා පත්‍රයක් වූ ලංකා සමය පාසැල් සිසුන් අතර ඉතා ප්‍රිය බවට පැමිණියේය.  

මොකක් හෝ මාතෘකාවක් උඩ ආරම්භ කෙරෙන කවි වාදයක් නිසා ලංකා සමය තරුණ කවියන් අතර ආන්දෝලනයක් ඇති කළ බව කිව යුතුය.  කවි ලිවීමට ආශා කළ තරුණ පරපුර හුදුවිනෝදය සලකාගෙනම දෙපිළට බෙදී කවියෙන් වාද කළහ.වාදය උදෙසා දෙපිළෙන්ම ලියවුණු කවිවල තිබුණේ වැදගත් විෂය කරුණු නොවේ.  ඇණුම් බැණුම් ය.   හික්කඩුවේ අමරසේනත් ලංකා සමයේ වාදවලට කවි ලියා ඕනෑ තරම් බැණුම් ඇසු කෙනෙකි.  විරුද්ධ පක්ෂය ගෙන අමරසේනට බැන වැදුණේ පරණගම නමැති කෙනෙකු බව මට මතක තිබේ.   හාපුරා කියා මගේ කවියක් පළවුයේද ඔය කියන විදියේ වාදයක් සම්බන්ධයෙනි.  ඒ කවිවල වැදගත්කමක් තිබුණේ නැත.

ලිහිල් මාතෘකා අනුව කවි ලියන්නට යැයි ඩබ්ලිව්.ඒ . සිල්වා මහතා මට අනතුරුව අවවාදයක් කළේය.  මම එය පිළිගතිමි.   "වෙසක් මාසය,ගාලු වරාය,පියුම් පොකුණ" යනාදී මාතෘකා අනුව මා ලියු කවි පංති සතියක් පාසාම වාගේ ලංකා සමයෙහි පළ විණි.   මට සිංහල ලේඛන කලාව සඳහා දැඩි ආශාවක් උපන්නේ එතැන් සිටය.

ඩබ්ලිව්.ඒ.සිල්වා මහතාගේ "ලංකා සමයත්" හේමපාල මුනිදාස මහතාගේ"ජාතික බලයත්" නිසා ලේඛනකලාවට ආශා කළ බොහෝ තරුණයන්ට විශේෂ රුකුළක් ලැබිණි.  ඔය යුගයේදී කලඑළි බැසගත් තරුණ කවීන් බොහෝ දෙනෙකු අද හොඳ කවියන් වී සිටිතියි කිවයුතුය.  ඒ පිලිබඳ හැම ගෞරවයක්ම හිමිවන්නේ තරුණ පරපුරට අතදුන් නිහතමාන පුද්ගලයන් දෙදෙනා නිසාය.

ලේඛන කලාව ප්‍රියකරන පාසැල් ශිෂ්‍යයෝ අද කෙළවරක් නැතිව සිටිති. එහෙත් ඔවුන්ට උපකාර කළ යුතු යයි කල්පනා කරන පත්‍රකාරයෝ අද රටේ නැත.  ඔවුන් වඩ වඩා තැන දෙන්නේ නම ගිය අයටම පමණි.ලංකා සමය මගින් ඇතිවූ කවි ආන්දෝලනය පැවති අවදියේය මට අල්විස් පෙරේරා හඳුනා ගන්නට ලැබුණේ.දිනක් මට අල්විස් පෙරේරාගෙන් ලියමනක් ලැබිණි.  මෙන්න මේ කවි කීපයද එහි තිබිණැයි මට මතකය.

"පින් පළ තිබී ඉපදී කිවියර                 පවුළේ
නන්ලෙද වයන නිතොරම රස කවි      දවුළේ
සුන්දර සැප විඳින සරසවි සහ             හවුළේ
මැන්දිස් වැවදෙනියෙ හිතවත් කවි  කොවුළේ

මිණි පවුරකට රිවි දෙවි සියකිරණ          හොවයි
මිනිමුතු වැලක් ලිහෙමින් මග දිගට            දුවයි
පෙනිපෙනි එයින් මනහර පද බුබුළු           මවයි
අනිකක් නොවෙයි සොහොයුර, ඒ ඔබගෙ මුවයි

සුරතල් කිවියරා හැම දවසෙම      පොදුවේ
මරකත මිණකි බබළන සියබස්        මුදුවේ
වරතරකම ඇතත් එපමණටම          හුදුවේ
පරබසකින් කිමද? ඔබෙ නම ගම  යෙදුවේ

පියකරු බව ඇතත් ඉන් වන දේ        නේකයි
සියබස් පිනිදියෙන් අද අපි අබි           සේකයි
එය ඔබ නොම තැකුව එක ගැන හද සෝකයි
මෙය දන්වන්නෙ මෙපමණ බර කර     ඒකයි "

මට මේ ලියමන අල්විස් පෙරේරාගෙන් ලැබුණේ 1937 පෙබරවාරි මාසයේ දී යැයි කිව හැක.  මමද ඔහුට කවි කීපයක් ලියා යැව්වෙමි.   ඔයින් මෙයින් අල්විස් පෙරේරාත් මාත් අතර දැඩි සම්බන්ධකමක් ඇති වූයේය.   එහෙත් මා අල්විස් පෙරේරා දැකලාත් නැත; අල්විස් පෙරේරා මා දැකලාත් නැත.  අල්විස් පෙරේරා බලන්නට කොල්ලුපිටියට යායුතු යයි මට කල්පනා විය.  එහෙත් එයට කලින් මා කොළඹ අවුත් තිබුණේ එක වතාවක් නැතිනම් දෙකක් පමණය.  ඒ ආවේද බාල මාමා සමගයි.  "පාරවල් හුඟක් ඇති කොළඹට අවුත් අතරමං වෙන්නේ මොකටද?" කියා මම ගමන කල් තැබුවෙමි.

නොයෙකුත් රසවත් සිද්ධීන් පිළිබඳව අල්විස් පෙරේරා මට දිගින් දිගටම ලියුම් ලීවේය. මමද ඔහුට ලියුම් ලීවෙමි.  ඔහු විසින් ඒ කාලයේ මට එවන ලද ලියුම් බොහෝ ගණනක් මෑතක් වනතුරුම අපේ ගෙදර මහා පෙට්ටියේ තැන්පත් කොට තිබිණි.   ජ්‍යෙෂ්ඨ විභාගය සඳහා පතපොත බැලීමෙන්ද,එහෙත් ඉඩ ඇති හැම වෙලාවකම පත්‍රයකට කවි පෙළක් දෙකක් ලියමින්ද මම කාලය ගත කෙළෙමි.

අපට සිංහල අවුරුද්ද සඳහා පාසැල් නිවාඩුව ලැබුණේය.   වෙන අවුරුදු වලදී මෙන්ම ඒ අවුරුද්දේත් මහගෙදර වත්ත කජු පුහුළන් වල සුවඳින් පිරී යන්නට වන.  ගස්වල ඇති කජු නාඹර ගණන් කරමින්ද, පුහුළන්වල ඇති සුවඳ නැහැයට ඇද ගනිමින්ද, මම උදය සිට සවස් වනතුරු කජු ගස් පල්ලේ ඇවිද්දෙමි.

සිංහල අවුරුදු නොනගතේ ලබන්නේ දහතුන් වෙනිදාය.  වල්ලඹ ගොඩේ ගැහැණුන් ලවා කැවිලිපෙවිලි සාදවමින්ද නංගිලා මල්ලිලාට අළුත් රෙදිපිළි සුදානම් කරමින්ද, අම්මා අමුතු ප්‍රීතියකින් සිටියාය.  තාත්තාද නැකත් හෝරා ගැන බලමින් සනීප පුටුවේ දිග ඇදී සිටියා වෙන්නට ඇත.

නොනගතේ ලබන වේලාවේ ගෙයින් පිටතට යෑම මට ඒ කාලේ තහනම් වුවකි.  එහෙත් කජු ගස් පල්ලේ ඇවිද්දේ නැති නම් සිංහල අවුරුද්දෙන් මට ඇති වැඩක් නැත.  මම වත්ත පහළට ගියෙමි.

පොරෝලිස් මාමාගේ බෙහෙත් තුවක්කුව පත්තු වුයේ නොනගතේ ලබන මොහොතේය.  මට මතක ඇති කාලයේ සිටම නොනගතේ ලබන වෙලාවටත්,ගෙවෙන වෙලාවටත්,අවුරුදු කන නැකතටත්,උන්දෑ බෙහෙත් තුවක්කුව පත්තු කරයි.

පන්දාස් පන්සීය වර්ගයේ මඳක් කහ පාටට හුරු පියුජි සිල්ක් රෙද්දක් හැඳ,සුදු කෝට් එකක් දමාගත් කවුදෝ තරබාරු මිනිහෙක්,බතල ගෙඩියක් මෙන් පෙරළෙමින් රත්මලාන වත්ත ඉස්මත්තෙන් මතුවිය.  කෙස් නැතිකම නිසා පෑතැටියක් මෙන් පෑදුනු තට්ටයක් ඇති අනෙක් මිනිහෙකු ද ඔහු පසුපස යනු මා බලාගෙනය.  මේ යන අමුත්තන් දෙස බලමින් මා සිටියේ කජු අත්තක් උඩයි.

"තමුසෙලා කොහේ යනවද ඕයි?" කියා අසන්නටත් මට සිත් විය.  එහෙත් නොහඳුනන මිනිසුන්ගෙන් ඕනෑ නැති ප්‍රශ්න අසා බැණුම් අහන්නට බැරි නිසා මම කජු අත්ත උඩටවී කකුල් දෙක සලසලා සිටියෙමි.  පියුජි සිල්ක් රෙදිකාරයා බතල ගෙඩිය මෙන් පෙරළෙන්නේ අපේ ගේ පැත්තටයි.  ඔවුන් තාත්තා මුණගැහෙන්නට එන බාස් උන්නැහේලා වෙන්නට ඇතැයි මම කල්පනා කළෙමි.

"කොයි එක උනත් ගෙදර ගිහින් බලන්න ඕනෑ!" කියා මට සිතිණි.එහෙත් තාත්තා හම්බ වෙන්නට එන බාස් උන්නැහේලා සමග මට ඇති වැඩක් නැත.  කජු අත්ත උඩ වාඩිවී මම තව තවත් හයියෙන් කකුල් දෙක වැනුවෙමි.

"අන්න බෑණා හම්බ වෙන්න කව්ද කොළඹ මිනිස්සු වගයක් ඇවිල්ලා! කව්ද දන්නෙ නෑ!" මේ පණිවුඩය ද මට දීගෙන බාල මාමා ගියේ රත්මලාන වත්තේ කඩේට විය යුතුයි.

මම ගසෙන් බැස ගෙදර ගියෙමි.  ඒ කාලේ මා හමුවන්නට ඈත පළාත්වල මිනිස්සු නො ආහ.  එතොත් එන්නේ පාසැල් ශිෂ්‍යයෙකු පමණකි. 

"කව්ද දන්නෙ නෑ!" යනුවෙන් මම මටම කියා ගතිමි.

"කොයි එක වෙතත්,කුස්සිය පැත්තට ගොහින් අම්මගෙන් අහල බලන්න ඕනෑ!" කියා මම ආලින්දයට ගොඩ නොවී පස්සා දොරෙන් කුස්සියට ඇතුළු වීමි.

"කව්ද අම්මෙ ඇවිල්ල ඉන්නෙ?"

"කව්රු දන්නවද දරුවො? මේ නොනගතේ වෙලාවෙ මිනිස්සු ඔහොමත් ගෙවල්වලට එනවයැ!" තෙල් හට්ටියෙන් බාන කැවුම් වගයක් අම්මා බටපොතු පෙට්ටියක තැන්පත් කරන්නට වන්නීය.

"ඉතින් කව්ද ඒ ?"

"මම දන්නෙ කොහොමද? ගිහින් අහගනින්!"

මම සාලයට එබිකම් කළෙමි.අමුත්තෝ එහි නැත. ඔවුන්ගේ කසුකුසුව මට ඇසෙන්නේ මගේ කාමරයෙනි.

"ඕනෑ එකක් උනාවේ!" කියා මම කාමරයට ඇතුළු උණෙමි.   ඒ අවුරුද්දේ තාත්තා මට ගෙනැවිත් තිබුණේ තනි කොළපාට පියුජි සිල්ක් සරමකි. කලින් දවසේ මූට්ටු කරවන ලද ඒ සරම තැන්පත් කොට තිබුණේ මගේ මේසය ළඟ වූ පුටු ඇන්දේය.   මගේ අවුරුද්දේ සරමත් ඇඳගෙන,මගේ ඇඳේ දිග ඇදී,බඩද එළියට දමා ඉන්නේ බතල ගෙඩිය වැනි මිනිසාය.  වඩාත් ළංවූ විට මට ඔහු පෙනුණේ පීප්පයක් මෙනි.   මගෙන් කිසිම අවසරයක් නැතුව, මගේ කාමරයේ ඇති බඩු මුට්ටු පරිහරණය කරන්නට වරම් ලද මේ පුද්ගලයා කව්ද?  මම විමතියෙන් බලා සිටියෙමි.

හැම දෙයකටම වඩා මගේ සිත් ගත් අති විශේෂ කරුණක් විය.   එනම් අමුත්තාගේ මුහුණේ පැවති අමුතු කළු පාටයි.  එය එසේ මෙසේ කළු පාටක් නොවේ.  කළුවේ තදකම වැඩි නිසාම දිළිසෙන මිණිරන් පාටකි.  "මුගලන් හාමුදුරුවන්ගේ පාට වගෙයි!' කියා මට නිකමට සිතිණි.

"තමුසෙද වැවදෙණියෙ ඇල්.ඩී. මැන්දිස්?" මේ ඇසුවේ ඇඳේ දිග ඇදී සිටි අමුත්තාය.

"ඔව්" කියා මම අනෙක් මිනිසාගේ තට්ටය දෙස බැලීමි.

"තමුසෙ ඔයාගෙ තට්ටෙ දිහා බලන්න ඕනෑ කමක් නෑ! ඔයා ඉඳුරුවෙ මගේ යාලුවෙක්.......... මම අල්විස් පෙරේරා....."

අවුරුදු ගණනක් තිස්සේ ලියුම් හුවමාරු කර ගත් නමුත් ඔහුගේ රූපය කෙබඳු එකක් දැ යි මගේ සිතේ යන්තමින් වුවද ඇඳී නොතිබිණ.

නොනගතේ වෙලාවේදී අපේ ගෙදරින් වතුර පොදක් වත් අමුත්තෙකුට නොලැබේ.  යටත් පිරිසෙයින් කුස්සියේ ඉවතලන පොල් කුඩු ටික වත් එදාට කාක්කන්ට වත් ලැබෙන්නේ නැත.  එය අම්මාගේ නීතියකි.   එහෙත් එදා.......?

කාලාන්තරයක් තිස්සේ අපේ ගෙදර තිබුණු නීතිය එදා අල්විස් පෙරේරා විසින් බිඳ දමන ලදී.  නොනගතේම ඔහු අපේ ගෙදර බත් කෑවේය;  අවුරුදු නැකතටත් බත් කෑවේය;  රෑ දෙකකුත් එහි නතර වුයේය.  අල්විස් පෙරේරා විප්ලවවාදියෙකැයි මට අදහස් වුයේ එදාය.  අල්විස් පෙරේරා වැවදෙණියේ නතරවී සිටි දවස් දෙක තුන අමුතු ජීවයකින් යුක්ත වුයේ ඔහුගේ කවිය නිසාය.  ඔහු ගෙදර කාටත් හිටිවන කවි කීවේය.  මමත් කවි කීවෙමි.

කවියට ඇබ්බැහි වූ තරුණ පෙළට ඒ කාලේ වැළඳී තිබුණු භයානක පිස්සුවක් නම් හිටිවන කවි කීමයි.  කවි සමාජයේ රැස්වීම් වලින් පටන් ගත් හිටිවන කවිය මුදේ දැල් පොළ දක්වාම විහිදිණි.   කෙනෙකු හිටිවන කවියක් කියතොත් මට මගේ යහළු අප්පු පිස්සා මතක් වන්නේ ඒ නිසා විය යුතුයි.  අප්පු පිස්සාටද හිටිවන කවි කියන්නට පුළුවන්කම තිබිණි.   අගනුවර තරුණ කවි සමාජයද මේ වකවානුවේ ඇරඹුණු බව දන්වා අල්විස් පෙරේරා මට ලියමනක්ද එවා තිබුණේය෴

පනංගල අයියා 2

"පසුදා උදය කාලයද වැසිපොද සහිත විය.  එහෙත් ගෙදර අවට ඕවිට වැසී යන තරම් වැස්සේ නැත.  උදය දහයට පමණ පනංගල අයියා එහා වත්තේ කඩොල්ලෙන් පනිනවා මා බලාගෙනය.   ඔහුගේ අපූරු නොණ්ඩි ගමන මට වඩාත්ම සිත්කලු වුයේ ඔහු අපේ ගෙදර එන බව මා තේරුම් ගත් නිසාය.  ළඟ අහල පහළ ඇතැම් අය අපේ ගෙදර එතොත් එය මට කන්දොස්කිරියාවකි.  එහෙත් පනංගල අයියා එතොත් එය විනෝදයකි.  මම ඔහු එන පැත්ත බලා සිටියෙමි. 

වෙනදා වාඩිවන වලුපුටු පුංච උඩම වාඩි වුණු පනංගල අයියා "තේ වතුර කාරිය නැද්දැ?" යි ඇසීය.

"තියෙනවා! තියෙනවා!" කියාගෙන මම ගේ ඇතුළට දුව ගොස් ඔහුට තේ වතුර ගෙනැත් දුනිමි.පනංගල අයියාට තේ වතුර දෙන ලොකු කෝප්පයක් අපේ ගෙදර තිබුණේය.  

"පනංගලේ උඹ ආවට කමක් නෑ.මේ පොඩි එකාට බූත කතා විතරක් කියන්න එපා.උඹ ඊයෙ කියපු කතා අහගෙන ඉඳල මේ දරුව ඊයෙ රෑ තනියම නිදා ගත්තෙත් නෑ!" අම්මා කීවාය.

"ඔව් ඒකත් හරි තමයි." කියා පනංගල අයියා වලුපුටු පුංචේ හොඳට හරිබරි ගැසුණේය.

"මගේ ඇටඹ ගහේ ඇටඹ ලස්සෙකට වැඩිය මේ සැරේ පල අරගෙන! අතු නැමිල ඔක්කොම බිම ගෑවෙනවා!"

පනංගල අයියා මේ කීම කීවේ මා උන්දෑගේ වත්තට ගෙන්වා ගන්නට බව මම තේරුම් ගත්තෙමි.   පොඩි කාලේ මා ඇටඹ කන්නට කැමතිය.

"ගල් අන්නාසිත් ඕනෑ තරම් තියෙනවා! වැල්වල සීනි කැකිරි නිකම්ම පැළි පැළි යනවා!"

"ඇත්තද?"කියා මම ඇසීමි.

"ඇත්ත නේන්නම්!මම එහෙම නැතුව කවදාවත් බොරු කියනවද? දෙන්නකො මට පයිප්ප දුම්කොළ ටිකක්...."

ඔහු ඉඳහිටලා පයිප්ප දුම්කොළ ටිකක් ඉල්ලන්නේ පයිප්පයේ දමා බොන්නට නොවේ.බුලත් විට සමග කන්නටය.

තාත්තාගේ දුම්කොළ ටින් එකෙන් මම ඔහුට දුම්කොළ ටිකක් දුනිමි."අපූරුයි"කියා ඔහු එය කටේ හලා ගත්තේය.

"පනංගලයියා මිදුළේ කෙළ ගහනවාය කියා අම්මා හැමදාම කෑ ගහනවා! මෙන්න පඩික්කම" කියා මම පඩික්කම ගෙනවුත් ඔහු ළඟින් තැබුවෙමි.

"උඹ පනංගලේට නම් පඩික්කම් අදිනවා!ලෙඩ වෙච්ච වෙලාවක වත් මගේ ඇඳ ලඟට උඹට කියා පඩික්කම ගෙන්නවා ගන්න බෑ!" කියා අම්මා මට චෝදනාවක්ද කළාය.

"මේ ගමේ ළමයි අම්මල තාත්තලට වැඩිය මට ආදරෙයි!" කියා පනංගලයියා ගිනිකූරු කැබැල්ලක් අව්ලාගෙන දත හාරන්නට වන්නේය.

පයිප්ප දුම්කොළ ටික කෑ පසු පනංගලයියා සැරසෙන්නේ ගෙදර දුවන්නට බව මට පෙනිණි. 

"පනංගලක්කාටත් සනීප නෑ" යනුවෙන් ඔහු කීවේ ඒ නිසා වෙන්නට ඇත.

මගේ මුහුණේ තිබුණු ප්‍රීතිමත් ගතිය මැකී යන සැටි ඔහු දුටුවා වන්නට ඇත."මොනවද ඕනෑ?"කියා ඔහු ඇසුවේ ඒ නිසා විය යුතුයි.  නැතිවී ගිය මගේ ප්‍රීතිමත් ගතිය නැවතද එක්තැන් වූයේය.

"මට රූප ටිකක් ඇඳල දෙනවාදැ?"යි මම ඔහුගෙන් ඇසීමි.

"අපොයි පුළුවනි!ඕක සුළු වැඩක්නේ! ඇයි කතාවක් කියන්න එපාද?

"අද එපා!අම්මා ඉන්නව!"

"ඒකත් හරි තමයි" කිව් පනංගලයියා "දුමකොල නැට්ටක් එහෙම නැතිදැ?"යි ඇසීය.

මම ඔහුට දුම්කොළ නැට්ටක් ගෙනවුත් දුනිමි.ඔහු එය ඉණේ දවටා ගත්තේ කටේ තිබුණු බුලත්විට හපා ඉවර නැති බැවින් විය යුතුය.

මගේ ඩ්‍රෝයින් පොත ඉල්ලාගෙන ඔහු ගොනෙකුගේ රූපයක් පිටුව පුරා ඇන්දේය. "ඔන්න බලන්න පොරෝලිස් කංකානම ගේ පුසියගෙ ලස්සන!" කියා ඔහු පොත දකුණු අතින් මදක් උස්සා උදම් ඇනුවේය.

"ගොනාගේ හොම්බ ලොකු වැඩියිනේ!" මම කීවෙමි.

"ඇයි පොරෝලිස් කංකානමගේ ගොනාගෙත් දැන් ඔළුව ඉදිමිලනේ!ඒකයි එහෙම ඇන්දෙ!"

ගොන් රූපයේ තුනටිය වැසෙන පරිදි දැමු විදියේ රෙද්දක්ද ඇඳ පනංගලයියා එය සායම් කරන්නට වන්නේය.

"කව්ද ගොන්නුන්ගේ පිටේ රෙදි දමන්නෙ? අස්පයන්ගේ නම් ඒත් කමක් නෑ! ඒක මකල දමන්න."

"මකන්න හොඳ නෑ! දැන් නැතුවට ඉස්සර කාලේ නම්  රජ දරුවොත් ගොන්නුන්නේ පිට උඩ ගිහිල්ල තියෙනවා...."

"ඒකද අර පොරෝලිස් මාමගෙ පුතත් දැන් අර ගොන් නාම්බන්ගේ පිට උඩ යන්නෙ?"මම තව තවත් ඕනෑකමින් පින්තුරයට එබුනෙමි.

"පනංගලයියෙ,ඉතිං පින්තුරෙ පල්ලෙඅහින් ලියන්නකො පොරෝලිස් මාමගෙ පුසියා කියා ..."

"අනේ මාත්තයෝ මට අකුරු බැහැ නෙ!" පනංගලයියා මේ කීම කිවේ ඉතා කනගාටුවකිනි."මාත් අකුරු ඉගෙන ගත්ත නම් අද ලොකු මිනිහෙක් තමයි!"

"එහෙනං කොහොමද පනංගලයියා පිරිත් කියන්නෙ,තෙල් මතුරන්නෙ,අත බලල සෑත්තර කියන්නෙ?"

"ඒවට මාත්තයො අකුරු ඉගෙන ගන්න ඕනෑ නෑ.මහත්තෙයට ඕනෑ නං මම ගොන්නු පිට යන එක ගැන කවියකුත් කියා දෙන්නං!"

"හා,හොඳයි" කියා මමත් බංකුව උඩින් වාඩි උණෙමි.

"ආටක නාටක

වේපට වේගෙඩි 

මානික දරුවන්

ගොන් පිට යන්නං 

චූන කටුස්සං

හම්බන් මුත්තේ චුක්!"

පනංගලයියා එය කීප වතාවක්ම මා ලවා කියවීය.එහෙත් එය මට පාඩම් හිටියේ නැත.   තව හතර පස් විඩයක් කියවී නම් මට එය පාඩම් කරගන්නට තිබුණි.  බැරි වුණේ අම්මාගේ කරච්චලය නිසාය.

එතෙක් වේලා වැසි පොද වැටුණේ පදමටයි.එහෙත් වැඩිකල් යන්නට මත්තෙන් එය මහා වැස්සකට පෙරලිණි.

"කම්මැලියි"මම පනංගලයියාට කීවෙමි.

"ඉන්නකො එහෙනම් ඉතුරු මිතුරු කියන්න" ඔහු වටපිට බැලුවේ අම්මා ළඟ අහළ පහළ ඇතිදැයි බැලීමට වෙන්නට ඇත.

"අම්මා එහා වත්තට ගියා."

තවත් තේ කෝප්පයක් ඉල්ලාගෙන බී පනංගලයියා,දුම්කොළ නැට්ටද කටේ දමාගෙන ඉතුරු මිතුරු කියන්නට වන්නේය.

මගේ වම අතේ අල්ල මුනින් හරවා මම සිමෙන්ති පොළොවේ තැබුවෙමි.පනංගලයියාද ඔහුගේ වම් අත එසේම සිමෙන්ති පොළොවේ තැබුවේය.

දකුණු අතේ දබරැඟිල්ලෙන් වරක් ඔහු මගේ පිටි අල්ලට අනී.වරක් ඔහුගේ පිටි අල්ලටත් ඇන ගනී. එසේ අනින ගමන් ඔහු කවියක්ද කියයි.

"අතුරු මිතුරු-දෙමිතුරු තුරු

 පාඬි කතුරු - හෙට්ටියෝ

තොපෙ අයියයි - අපෙ අයියයි 

ගාලු ගොහින් 

තල් වල්ලයි -පොල් වල්ලයි

ගෙනා දාට

ඇහි වෙළෙඳං - කරපු දාට

අත හංගන්- පය හංගන් 

කොකෝ!"

"දුවනවද නැද්ද මෙතනිං,පනංගලය! ආව මේ පොඩි ඈයො නරක් කරන්න!" කියා ගෙන භූතාවේශයකින් මෙන් අම්මා එතැනට කොහේදෝ සිට කඩා පැන්නාය.

දුම්කොළ නැට්ටේ ඉතිරි හරියද කටේ දමාගත් පනංගලයියා, තලප්පාවද තවත් තද කොට ඔළුවේ බැඳගෙන,"ඒකත් හරි තමයි" කියා මිදුලට කඩාපැන්නේය. ඔහු නොණ්ඩි ගසමින් එදා වෙනදාට වඩා වේගයෙන් ගොස් එහා වත්තේ ඉඳි කඩොල්ල පැන්න හැටි මට තාමත් මතකය.

මමද අම්මාගෙන් බේරිල්ලක් නැති නිසා පොතක් ගෙන ඇඳ උඩ වකුටු වීමි.

වැස්ස තුරල් කළේ සවස් වන විටය.අම්මා රිල්ලඹ පැත්තට ගියාය.  මමද එහා වත්තේ ඉඳි කඩොල්ල පැන පනංගලයියාගේ ගෙදරට ගියෙමි.

පනංගලයියාගේ ගෙදර ඉතා කුඩා එකකි. එහි තිබුණේ ඉස්තෝප්පුවත්, සාලයත් පමණකි.  බිත්ති සියල්ලම කටු මැටියෙන් වැසුනේය.  මස් ගොබ දියවී, වැහැරී ගිය දිළිඳු සිරුරක උඩට නෙරා ගිය ඇට කෝටු පරිද්දෙන්, බිත්තියේ මැටිවලින් උඩට පිප්පී සිටි වරිච්චි එක්තරා ගැමි ගතියකින් යුක්ත විය.  වහල සෙවිලි කරන ලද්දේ පොල්අතු වලිනි.ගෙබිම මැටි ගා තිබුණේය.  ගෙට එකද ජනේලයක් වත් නැත.

ගමේ ලොකු ගෙදරකට ගොස් ලබන ආස්වාදයකට වඩා ලොකු ආස්වාදයක් මා පනංගලයියාගේ ගෙදරදී ලැබුවේ එහි බිත්තිවල එල්ලා තිබුණු අපූරූ රූප දෙස බැලීමෙනි.  අනෙක් නිවාසවල මෙන් වීදුරුවකින් වසා රාමු කරන ලද විසිතුරු පින්තූර එහි නොවූයේය.එහි තිබුණේ පනංගලයියා විසින්ම අඳින ලද ගොන් රූපත්,දේව රූපත්,යක්ෂ රූපත් පමණකි.  රූපයේ කොන් හතරට ඇණ හතරක් ගසා ඒවා හැම බිත්තියකම සවි කරන ලද්දේය.  සමහර රූපවල ඇණ එකක් හෝ දෙකක් ගැලවී තිබුණි.

ලණුවලින්වියන ලද පරණ තාලයේ ඇඳක් ඉස්තෝප්පුවේ විය.  ලනුපොටවල් වැසී යන පරිදි ඒ මත ගෝණි පඩංගුවක් අතුරා තිබුණේය.  ගෝණි පඩංගුවට උඩින් වියළි මීහරක් හමකි.පනංගලක්කා සාලයේ බිම පැදුරක් දමා නිදා ගනිද්දී පනංගලයියා නිදා ගත්තේ ඉස්තෝප්පුවේ ලණු ඇඳේය.  ගෙයි දොරවල් වෙනුවට තිබුණේ පොල් අතු පැලලි බවද මට මතකය.

පනංගලයියා කුලී වැඩ කළත් ලස්සන දෙයට ආසා ඇත්තෙකි.  ගෙයි මිදුල කළු ගල් තලවලින් අවුල්ව ගිය නමුත් ඉඩ තිබුණු තැන්වල ඔහු දාස්පෙතියා ද කූඩලු ද වවා තිබුණේ ඒ නිසා වෙන්නට ඇත.

ගෙය අයිනෙන්ම සාදන ලද කුඩා අතු පැල ඔහුගේ එළදෙන සඳහාය.  පනංගලක්කාට මෙන් එළදෙනටද පැටව් නැත.  දරුවන් නැති පනංගලක්කාට දැක්වූ ආදරය ම ඔහු පැටවුන් නැති එළදෙනටත් දැක්වූයේය.

පනංගලයියාගේ ගෙය පාමුල ඇති ගල් වැටෙන් පැන්න මම ඒ මේ අත බැලුවෙමි.   මට ඕනෑ කළේ අම්මා හදිසියේ වත් ළඟක ඇතිදැයි බැලීමටය.   "පනංගලයගේ ගෙදරට ගියොත් උඹට හොඳටම තලනවා" යැයි අම්මා මට කීප වතාවක් ම තර්ජනය කළාය.

අපේ ගෙදරට වඩා පනංගලයියාගේ ගෙදර කවදත් හොඳ යැයි මගේ කල්පනාව විය.  පනංගලයියාගේ ගෙදර ලණු ඇඳේ අතුරා ඇති මීහරක් හැම උඩ වාඩිවී කකුල්ද සල සලා ඉඳීම තරම් සැපතක් මට නොතිබුණේය.  ඇඳ උඩ ඉඳගෙන ඔහු කියන කතන්දර වලට ඇහුම්කන් දීමත් මට ප්‍රීතියක් වූයේය.

"ඇටඹ කන්න ඕනෑ" යැයි මම කීවෙමි.

"ඒකයැ මහත්තයෝ,අලි වැඩක්නේ වෙලා තියෙන්නෙ!ගහේ නං ලස්සෙකට වැඩිය අඹ තිබුණා! කොළඹ නෝනට දොළදුක හැදිලය කියල ඔක්කොම ඇටඹ ටික කඩාගෙන බර කරත්තවල පටව ගෙන ගිහිල්ලනේ.....වැඩි දවසක් නොවෙයි,අද දවාලෙ! අද දවාලෙ! ඒ උනත් මාත්තයට මම ඇටඹ විස්සක් තිහක් තියල ඇති.

ඔහු ඇටඹ ගෙඩි තුනක් ගෙනවුත් මට කපා දුන්නේය.

"කෝ ඉතිං අනික් ඇටඹ?" කියා මම ඇසුවෙමි.

"හැබෑට මාත්තයො,මේ මොනව කියනවද?  පනංගලක්කා ඇටඹ පෙරේති! මේ දරුවට තියන්නෙයි කියල තියෙද්දිත් මේ ගෑණි ඒ ඇටඹ ටික කාලනේ!"

"මම කෑ ඇටඹයක් නෑ දරුවෝ! මුළු ගහේම තිබුණේ ඔය ඇටඹ ගෙඩි තුන විතරයි!" යනුවෙන් පනංගලක්කා කීවාය.

"ගල් අන්නාසියි සීනි කැකිරියි ලොරි දෙකක්ම පුරවලා ලබන අවුරුද්දේ මේ දරුවට දෙනවා!" යැයි පනංගලයියා පොරොන්දු වූයේය.  එම නිසා මට ඔහුගේ වත්තේ ඇවිදින්නට ද ඕනෑ කළේ නැත.

"ඒයි පනංගල ගෑණියේ, මේ දරුවට රොටියක් පුච්ච දෙනවද? ලූලු මාළුත් ගෙයි ඇතිනේ?" පනංගලයියා පනංගලක්කාගෙන් ඇසුවේය.මා ලූලු මාළුත්,රොටිත් කන්නට කැමති බව ඔහු දැන සිටියා වෙන්නට ඇත.

වැඩි වෙලා යන්නට මත්තෙන් පනංගලක්කා රොටී හැදුවාය.  පස්ස පැත්තේ මඩුවේ රොටී තම්බන විට නැගුණු ප්‍රණීත සුවඳින් මගේ නැහැය පිරී යන්නට වන.  අම්මා රොටී හදතොත් එවැනි මනහර සුවඳක් නැත්තේ මන්දැයි මට කල්පනා විය.

බොකු පිඟානක දැමු රොටී දෙකකුත් ලූලු මාළුත් පනංගලක්කා මට දුන්නාය.  ඇත්ත වශයෙන්ම ගෙදර හදන රොටී නම් කිසි දිනෙකවත් ඒ තරම් රසවත් නැත.  මම හොඳට තලු මරා, රොටිත් ලූලු මාළුත් කන්නට වීමි.

"උඹලට මම කියල තියෙනව නේද මේ පොඩි එකා මේ ගෙදරට ගෙන්නවන්න එපාය කියල! උඹල කාගෙන් අහලද පොඩි එකාට ඔය ජරාව කන්න දුන්නෙ?ඔන්න පනංගලයො,උඹලටත් මේ ගමේ ඉඳීම එපා වෙලා වගෙයි....!" පස්ස පැත්තේ කෑ ගසන්නේ අම්මාය.

රොටිත් ලූලු මාළුත් සහිත බොකු පිඟාන ඇඳ උඩම තබා,ගල් වැටෙන්ද පැන මම ගෙදර දිව්වෙමි. මා අත සෝදා ගත්තේ කලවිටේ අගලෙන්ය.

කලවිට පසුකර යන තුරුමත් අම්මා,පනංගලයියාට බණින සැටි මට ඇසුණේය.  කලවිටේ දී වැස්ස ඇල්ලු නිසා මම හොඳටම තෙමුනෙමි.

ඊට පසු ගෙදර පැමිණි අම්මා මට වැරෙන් අතුල් පහරක් ගැසුවාය.  "මීට පස්සෙඔය ජරාව කන්න එගොඩහ ගියොත් උඹේ කකුල් කඩනව! උඹබලාගනිං!" කිය කියාම අම්මා පිම්බාය෴

ඇල්.ඩී.මැන්දිස් සහ පනංගල අයියා.

අලුතෙන් බ්ලොගයක් පටන්ගන්නට මා සිතා සිටියේ ටික කලෙක පටන්ය,   ඒ මගේ සිත්ගත් සාහිත්‍ය ඈ කලාකෘති වල රස බ්ලොග් කියවන සාහිත්‍ය කාමීන් සමග බෙදා හදා ගන්නටය.   හැලපයා බ්ලොගයේ ඒ කාරිය කරන්නට කීප වතාවක් උත්සාහ කළමුත් බොහෝ විවේචන එල්ලවීම නිසා එම උත්සාහය අතහැර දැමුවෙමි.    නමුත් අලුත් බ්ලොගයත් සමග කැමති කෙනෙකුට තෝරා බේරාගෙන කියවන්නට බ්ලොග් අඩවි දෙකක්ම ඇති නිසා මින් පසු එවැනි විවේචන එල්ල නොවේවි යැයි මගේ විශ්වාසයයි.   මෙතැන් සිට මා රසවිඳින සාහිත්‍යය බෙදාගන්නට එකතුවන්නට ඔබට ආරාධනා කරමි.

හාපුරා කියා මම ඔබට හඳුන්වා දෙන්නේ ඔබ ඉතා හොඳින් දන්නා හඳුනන ලේඛකයෙකි එක්දහස් නවසිය හැට දශකයේ ලේඛනකරණයේ යෙදුනු ඔහුගේ පොත් ඔබ රසවිඳ ඇතුවාට සැක නැත මේ ලේඛකයා වැවදෙනියේ ඇල්.ඩී මැන්දිස්ය.   ඔහුගේ ජීවන තොරතුරු ස්වල්පයක් මෙසේ දිග හැරෙයි.

''මාර්ටින් වික්‍රමසිංහට කොග්ගලද,ගුණදාස අමරසේකරට යටලමත්තද,කේ.ජයතිලකට රදාවානද සාහිත්යික ක්ෂේම භූමි වූ සෙයින්ම ඇල්.ඩී. මැන්දිස්ට බූස්සේ වැවදෙනිය නිර්මාණ උල්පතක් වූයේය.වෙල්යායත්,පොල් රුප්පාවත්,මූදු තීරයත් පිස එන සුළඟේ සිහිලස මෙන්ම ලවණ ගතියද ඔවුන්ගේ සෑම වදනකම ගැබ්වී තිබුණේය.මැන්දිස් ගේ සමහර කතාවක් බුලත් කසට බැඳි දසන් දක්වන ගැමි ගැහැණියකගේ අකපට සිනාවක් වැන්න.

අව්‍යාජත්වයත්,සරල බවත් ආත්ම කොටගත් ඔවුන්ගේ ලේඛන ශෛලිය ගත් වහරින් මෙන්ම ජන වහරින්ද පණ පෙවුණු ප්‍රබල වාං මාලාවකින් සැදුණේ වෙයි.

1918 ජුලි 17 වැනිදා බූස්සේ වැවදෙනිය ගං පියසේ උපන් හෙතෙම අකුරු සතර හදාළේ රත්ගම දේවපතිරාජයෙන් සහ ගාල්ලේ බොනවිස්ටාවෙනි.   වසු වියේ පටන්ම පන්හිඳ හැසිරවීමේලා කදිම බුහුටි බවක් පළකළ ඔවුන්ගේ මුල්ම නිර්මාණ කෘතිය වුයේ "සුරතල්ලු" නම් කෙටිකතා සංග්‍රහයයි.    ඉනික්බිති "පනංගල අයියා" සහ "හිනිදුමකොල්ලා "යන කෙටිකතා සංග්‍රහද්වය එළිදැක්වූ ඇල්.ඩී.මැන්දිස් සුරින්ගේ ප්‍රථම නවකතාව "ජිනපාලගේ කතන්දරේ"  ය.

මසැසින් ගාලු දිසාව නුදුටුවන් පවා මනැසින් එහි පිවිසවීමට මැන්දිස් ගේ ලියුම් කියුම් තුළ වුයේ අපූර්ව නිර්මාණ ශක්‍යතාවකි.

ලන්ඩන් මැට්‍රිකියුලේෂන් විභාගයෙන් විශිෂ්ට ලෙස සමත්වූ හෙතෙම ගුරු වෘත්තියේ යෙදෙමින් "ලක්මිණි පහන" ,සරසවි සඳරැස", ආදී පත්‍ර වලට කවි රචනා කළේය.   එවක ඔවුන්ගේ ඇසුර නොලද එකද කවි සඟරාවක් හෝ කවි මඩුවක් නොවූ තරම්ය.

කෙටිකතා,කාව්‍ය,සාහිත්‍ය විචාර,පරිවර්තන,පාසල් පොත්,යනු විසින් විවිධ ක්ෂේත්‍ර අළලා ග්‍රන්ථ රාශියක් මෙතුමා විසින් ලියා ඇත්තේ වී නමුදු ඔවුන් වඩාත් පාඨක ප්‍රසාදයට පාත්‍රවී සිටිනුයේ නවකතා කරුවකු වශයෙනි.

ඔවුන්ගේ නවකතා අතර "දොළේ ගෙදර","නස්පැත්තිය", "උපාධිය", "සිරි කාලකන්නි","අපේ වගතුග","මංජුලා","හිච්චි බබා",සහ "අවිචාරය" යන කෘතිද වෙයි.ඔවුන්ගේ  නවකතා,කෙටිකතා බොහොමයක මැ පෙනෙනුයේ එකම චරිත සමුදායකි.  කතුවරයාගේ ලේඛන කලා විෂයක ශික්ෂණයත්,මනා ජීවිත පරිඥානයත් මෙම කෘති සම්භාරයෙන් ප්‍රතිබිම්භිතය. එතුමන් විසින් අවසන් වරට ලියන ලද "හාමු මාමා" නවකතාවද ළඟදීම එළිදැක්වීමට නියමිතය.

සිංහල සාහිත්‍යයට සුවිශාල සේවාවක් කළ වැවදෙණියේ ඇල්.ඩී.මැන්දිස් සුරීහු 1969 නොවැම්බර් 16 වැනිදා මෙලොවින් සමුගත්හ."

ඒ කිත්සිරි නිමල්ශාන්තයන් අතින් ජිනපාලගේ කතන්දරේ නවකතාවේ 1998 මුද්‍රණයට ලියැවුණු හැඳින්වීමයි.    අද මා ඔබට පිළිගන්වන්නේ ඇල්.ඩී.මැන්දිස් සුරීන් අතින් ලියැවුණු අපූරු කෙටිකතා සංග්‍රහයක් වන පනංගල අයියා කෙටිකතා පොතේ එන පනංගල අයියා නම් රසවත් කෙටිකතාවයි.

"අපේ ගමේ බොහෝ දෙනෙක් ඔහුට පනංගල අයියා යැයි කියති.  එමනිසා මමද ඔහුට පනංගල අයියා යැයි කියමි.  කෙනෙකු ඔහුට පනංගලේ යැයි කියන බවද මා අසා තිබේ.  පනංගල අයියා කීවත්,පනංගලේ කීවත් ඔහුට ගණනක් නැත.

පනංගල අයියා අපේ ගම් පළාතට සංක්‍රමණය වුයේ මා කුඩා කාලයේදීය.  වැවදෙනියට නොදුරු එගොඩහවත්තේ කුඩා පැල්පතක් තනාගත් ඔහු පනංගලක්කාත් සමග එහි ජීවත්වුණු බව මට මතකය.  ඔහුට දරුවන් සිටියේ නැත.

එගොඩහවත්තට ඔහු මුලින්ම කැඳවා ගෙන එන ලද්දේ කවරෙකු විසින්දැයි මම නොදනිමි.  හතර රියන් බිම් කැබැල්ලකට වුවද අයිතිවාසිකම් කියා ඇණකොටා ගැනීම පුරුද්දක් කොට ගත් මිනිසුන්ගෙන්,තමන් නොදන්නා පළාතක කුඩා පැල්පතක් තනා ගැනීමට පනංගලේට අවසරයක් ලැබීම නම් මහා ප්‍රාතිහාර්යයකැයි කිව යුතුය. 

පනංගලේ රක්ෂාව වශයෙන් කවදත් කළේ කුලී වැඩය.  සරම කොටට කොටේ ඇඳගෙන,තලප්පාවක්ද ඔළුවේ බැඳ,බන්ඩි කියතද රැගෙන වැල්ලබඩ පාරේ යන ඔහු මගේ ඇස් දෙකට හුරුපුරුදු ගැමි රූපයකි.  "කොහෙද පනංගල අයියා අද උදේ පාන්දරම බන්ඩි කියතත් කරගහගෙන?" යැයි මා ඔහුගෙන් අනන්ත වාරයක් අසා ඇත.  "කොට්ටව මුකළානේ කඳන් ඉරන්න යනවා!" කියාගෙන ඔහු නොනැවතී අඩිය ඉක්මන් කර යන සැටි ද අදත් මගේ සිහියට නගී.

පනංගල අයියා වැල්ලබඩ පාරේ යන හැම විටකම මා ඔහු දෙස බලා සිටියේ මහත් ඕනෑකමකිනි.  ඔහුගේ දකුණු කකුල වම කකුලට වඩා කොටයැයි මා එකල සිතා සිටියේ,ඔහු තබන එක එක පාදයක් පාසා ඔහුගේ තරබාරු,මිටි,සිරුර දකුණු ඇලයට වැඩියෙන් නැමී ගිය බැවිනි.   ඔහුගේ ගමන් විලාසයද විසිතුරු විනැයි මට නොයෙක් විට කල්පනා විය.

මාත් ඒ කාලයේ නිකමට පාහේ දකුණු කකුල බොරුවට නොණ්ඩි කරමින්,දකුණු ඇලයට නැමී ගමන් කරන්නට උත්සාහ කලේ පනංගල අයියාගේ ගමන් විලාසය විසිතුරු යැයි සිතමිනි.  මා කොතෙකුත් උත්සාහ කළත් මගේ නොණ්ඩිය හරිගියේ නැත.

පනංගල අයියා වෑයක්ද කර ගසා ගෙන වැල්ලබඩ හන්දිය පසුකර යනවා මා තවත් විටෙක දැක ඇත.  ඔහු ඒ යන්නේ කදුරුපේ පැත්තේ පොල් ලී ශුද්ධ කිරීමට බව ඔහුගෙන්ම මම අසා දැන ගතිමි.

ඔහු සමහර දවස්වලට වැල්ලබඩ හන්දිය ඉක්මවා යන්නේ පොරවක් කර ගසා ගෙනය.  "කොහේද යන්නේ?"කියා අප ඇසු විට,"පිටිවැල්ලෙ දර පලන්න යනවා"යැයි උත්තර දී ඔහු අපූරු නොණ්ඩි ගමනින් බෝක්කුව පසු කරයි.ඔහු හුඟක් දුර යන තුරුම ඒ දෙස බලා සිටීමට මම කිසි විටෙක අමතක නොකළෙමි.

පාසැල ඇරී ගෙදර පැමිණෙන මා සවස් වන තුරු පාඩම් කොට ඊළඟට යන්නේ වැල්ලබඩ හන්දියටටයි.  සවස් කාලයේ ගෙදර ඉඳීම නම් මට කළ නොහැක්කකි.

ඒ කාලයේ වැල්ලබඩ හන්දියේ කොප්පරා මඩුවක් තිබුණේය.එය ගමේ විදානෙ ආරච්චි මහතාට අයත් වුවකි.  දෙබෑ කරන ලද පොල්, රේල්පාර අයිනේ වරා පඳුරු දක්වාම ගොඩගසා තිබුණු බව මට මතකය.   කොප්පරා මැස්සේ වැඩ කරන මිනිස්සු එක තැනක පොල් ලෙලි ගසති.   තවත් කණ්ඩායමක් පාර අයිනෙ වාඩිවී ලෙලි ගසන ලද පොල් බිඳ අව්වට වීසි කරති.  ගෝණි කබල් ඔළුවේ දමාගත් ගැහැණු පොල් බෑ සියල්ල උඩුකුරුව සිටිනසේ පේළියට තබති.

කොප්පරා මඩුව තිබුණේ හන්දියට එහා තුම්මුල්ලේය.  දවල් කාලයේ අව්වේ වේලන ලද පොල් රෑට මැස්ස උඩ දමා ගිනි ගසනු ලැබේ.  පොල් මද කොප්පරා බවට පෙරළෙන්නේ ඉන් පසුවය.

කොප්පරා මුට්ට කරන දවසේ නම් කොලු රැළ කැරකෙන්නේ මඩුව ළඟය.  මඩුවේ වැඩ කරන මිනිසුන්ගෙන් කොප්පරා කැබැල්ලක් ඉල්ලා ගෙන කෑම අපට ඒ කාලයේ විනෝදයක් වූයේය.

කොප්පරා කැබැල්ල කටේ දමා ගන්නා කොල්ලෝ එහි ඇති තෙල් හා කිරි ගතිය හමාර වන තුරුම එය හපති.  තෙල් හා කිරි රසය මැකී ගිය විට ඉතුරු වන්නේ පොල් හපය පමණකි.   වැල්ලබඩ හන්දියේ ඇති සූරිය ගහට නැගී,අප බොහෝ විට සවස් කාලය ගත කළේ කොප්පරා කමිනි.  මේ සූරිය ගස අදත් රෙජිස්ටර් රාලහාමිගේ  ගේ දොරකඩ ඇත්තේය.

සූරිය ගහේ අත්තක් උඩ වාඩිවී කකුල් සල සලා සිටින මටත් අනෙක් කොලුවන්ටත් රෙජිස්ටර් රාලහාමිගේ ගේ පිටුපස මහ මුහුදේ ප්‍රචණ්ඩ රළ පතර නගන අඳෝනාව හැම විටෙකමත් ඇසේ.  බෝක්කුවට ඔබ්බෙහි ඇති විවෘත වෙරළද සූරිය ගහේ සිටින අපට පැහැදිලිව පෙනේ.  සැඳෑ හිරු මඬල ක්ෂිතිජය කරා ලං වෙත්ම ඒ අවට අහස්තලය දම්පාටින්ද රතුපාටින්ද බබලන අන්දම මා කොතෙකුත් දැක ඇත.  ඒ පෙනෙන්නේ දඹදිව ආලෝකය යැයි අපට ඒ කාලයේ අපේ වැඩිමහල්ලෝ කීහ.

උදය රැකීරක්ෂාවේ යන පනංගල අයියා පෙරළා වැල්ලබඩ හන්දිය පසු කරන්නේ මේ වෙලාවටය.   බන්ඩි කියතත්,වැයත් පොරවත් කර ගසා ගෙන,කන බොන දේවලින් පිරුණු පොල් කොළ පිරිවැස්ස ද එක අතකින් ගෙන පනංගල අයියා බෝක්කුව ළඟින් ඉස්මතු වන හැටි මට පෙනේ.

පනංගල අයියා දුටු හැටියේම අප සුරිය ගසින් බසින්නේ නිකමට නොවේ.  උන්දැගේ පිරිවැස්සේ සීනි බෝල දහයක් දොළහක් කවදත් ඇත.   මට පමණක් නොව අනෙක් කොල්ලන්ටත් සීනිබෝල එක දෙක උන්දෑගෙන් ලැබේ.  කොල්ලන්ට සීනිබෝල දෙන ඔහු නොණ්ඩි ගමනින්ම වැල්ලබඩ හන්දිය පසු කරයි.

පනංගල අයියාට වැඩක් ලැබුනෙ නැති දවසට සුරිය ගහ උඩ රැක සිටින අපට සීනිබෝලවත්,සීනි ඇල්පැල්වත් නැත.  එදාට අප කරන්නේ හවස් වන තුරුම කොප්පරා කන එකය.

ප

නංගල අයියා මගේ වීරයා වීමට තවත් හේතු තිබුණේය.  උන්දෑට අපූරු කතා කියා මා පුදුමයෙන් පුදුමයට පත් කරන්නටත් පුළුවන්කම තිබිණි.   එදා මුළු සවස් වරුවම වැස්සේය.   රත්මලාන වත්ත ඔස්සේ රූපිවල දක්වා වැටී ඇති අඩි පාරද වැහි වතුරෙන් පිරී තිබුණි,වත්ත පහළ කලවිටි පේළිය මැදින් ගලා යන කුඩා ඇළද වැහි වතුර නිසා ඉදිමී ගිය වේදනාවෙන් කකියන බවක් පළ විය.

මෙවැනි දවස්වල පනංගල අයියා රස්සාවට යන්නේ නැත.  ඔහු කරන්නේ එළිමහනේ රක්ෂාව නිසා,විශේෂයෙන්ම වැහි කාලය ගෙවෙන තුරු සෑහෙන ආදායමක් ඔහුට නැත.   වැහි කාලය ගෙවෙන තුරු ඔහු ළඟපහළ ගෙවල සැරිසරනු දක්නා ලැබේ.මා එදා ගෙදරට වී පාර දිහා බලා සිටියේ පනංගල අයියා එනතුරුය.   පනංගල අයියාගෙන් කතාවක් අසා ගැනීමට එය හොඳ දවසක් යැයි මට සිතුණේය.

ඇඳිරි වැටෙත්ම පනංගල අයියා වැවදෙනි ආවේය.  බුලත් විටක් කන ඔහු කවදත් වාඩිවෙන්නේ අපේ ගෙදර වලු පුටු පුංච උඩය.  එහෙත් ඔහු එදා වාඩි වුයේ අනෙක් බංකුව මත බව මට මතකය.

"අපූරු කතාවක් තියෙනවා කියන්න! අහං ඉන්නවාදැ?" යි  ඔහු මගෙන් ඇසුවේය.

මම "හා" කීවෙමි.

පනංගලේ එදා කිව් කතාව මට මතක ඇත්තේ මේ විදියටයි.

එදා පනංගලේට වැඩ නැති දවසකි.  එම නිසා ඔහු ගලබඩවත්තට ගියේය.  ඔහුට ඕනෑ කළේ කකුළුවන් කීප දෙනෙකු අල්ලා ගැනීමට විය යුතුය.  පනංගල අක්කා කකුළුවන් කෑමට කැමති නිසා ඔහු නිවාඩු ඇති දවස්වල ගලබඩවත්තට ගොස් කකුළුවන් ඇල්ලුවේය.

ගලබඩවත්තේ සිටින බීරි බාප්පාත්,පනංගලේත් ගජ යහළුවෝ වෙති.  දෙදෙනාම තරඟෙට රා බොන්නට රුසියන් නිසා මේ යාළුකම ඇතිවූ බව මම පොඩි කාලයේම දැන සිටියෙමි.

කකුළුවන් බරක් ම    අල්ලාගත් පනංගල අයියා බීරි බාප්පාත් සමග රා බීවේය.  අන්තිම දුම්රිය දොඩන්දූවේ දුම්රිය පොළෙන් හූ හඬ නගා ගාල්ල බලා ඉගිළී යන තුරුමත් දෙන්නා රා බීවෝය.

රා බිව් වෙලාවට නම් බීරි බාප්පා තරම් විනෝදකාමී මිනිසකු මුළු ගම්මානයේ නැති තරම්ය.  වෙරි මත වැඩිවන විට ඔහු දඟලන්නේ පතල් කවි කියමිනි.  පතල් කවියේ තාලයට ඔහුගේ කොට අතද ඒ මේ අතට පැද්දේ.  උන්දෑ අත කඩාගෙන තිබුණේ රත්ගම කලපුවේ ඩයිනමයිට් දැමීමට ගියදාය.  උන්දෑ සදහටම බීරි වූයේත් එදාය.

උරය වසා දමන සාළුවෙන් බීරි බාප්පාගේ කොට අත කවදත් සැඟවී ඇත්තේය.   එහෙත් එදා රා බී වෙරි වුනාට පසු උන්දෑ කොට අත එහාටත් මෙහාටත් පද්දමින් නටන්නට විය.

රෑ බෝ වී ගිය නිසා කකුළු පොදියද කර තියා ගත් පනංගල අයියා රේල් පාර දිගේම බූස්ස දක්වා ගමන් කළේය.

එදා සඳ පහන නැති රැයකි.  ගලබඩ වත්තේ සිට තුම්මංහන්දියට එන තුරුම රේල් පාර දෙපැත්තේ වැවී ඇති,ඝන අතු පතර සහිත දෙල් ගස් නිසා වටපිටාව අන්ධකාරයෙන් යුක්තය.  රේල් පාරේ සිල්පර කොටන්වල හැපී වැටෙමින්ද,නැවත පොළොව අතපතගා නැගිටිමින්ද ඔහු ගම්මැද්දෙගොඩ පසුකළේය.

ඕවකන්ද හන්දියෙන් මහපාරට සේන්දු වුණු ඔහු එතැන් සිට ගියේ මහපාර දිගේය.   කන්ද මුදුනේ වේවැල් ස්කෝලයද පසුවුණා ඔහුට මතකය.ඔහුට වේවැල් ස්කෝලය පසුකොට වැඩිදුරක් යන්නට ලැබුණේ නැත.

වේවැල් ස්කෝලයට ඔබ්බෙහි ඇති ගල්වල ඉස්මත්තේ සිට සාගරයේ රළපතර බිඳෙන තැන දක්වා ඒ කාලයේ නම් එකම වැලි තලාවකි.  එහි අද මෙන් ඒ දවස්වල පොල් පැළ වවා තිබුණේ නැත.  එය ඉස්සර තනි සොහොන් පිටියකි.

ඉදිරියට අඩි තුනක් තබා අඩි දෙකක් පස්සට යන පනංගල අයියාට මුහුදු හුළඟ වැදෙන්න වැදෙන්න වෙරි මත වැඩිවිය.   ඔහුට නින්ද ගියේදැයි ඔහුට මතක නැත.

වරක් ඇහැ පියැවී නැවත ඇහැ ඇරුණු පනංගල අයියාට හදිසියේම මුණගැසුණේ පනංගල අක්කාය.  ඈ සොහොන් ගලක් මත වාඩිවී සරමක් මසමින් සිටියාය.

"මොකද ගෑණියෙ,උඹ මේ වෙලාවෙ මේ ගල්බොක්කෙ කොරන්නෙ?" පනංගල අයියා ඇසීය.

"පේන්නෙ නැද්ද මම ඔයාට සරුවාලයක් මහනවා!" යැයි පනංගල අක්කා උත්තර දුන්නාය.

පනංගල අක්කාගේ උකුළේ තිබුණු නූල් බෝලය,ගලබඩවත්තේ කොහු තලන ගැහැණියක සතු කොහු දැලක් තරම් විශාලය.ඉඳිකටුව මෝල්ගසක් තරම් ඇත.

"බාං, යෝදියේ නැගිටපං!මම කකුළුවො ගෙනාවා!" යැයි පනංගල අයියා කීය.

"කෝ බලන්න!"

පනංගලක්කා අතේ තිබුණු ඉඳිකටුව කිතුල් ගහක් තරම් විශාල වූයේය.  ඈ එය වැලි ගොඩේ ගසා කෙළින් සිටෙව්වාය.පනංගල අක්කාද ආකාසය දක්වාම උස ගියාය.  පනංගලයියාට සිදුවුයේ ආකාසය තරම් උස්වූ පනංගල අක්කාගේ දෙපාමුල කුරුකුට්ටෙකු මෙන් සිටීමටය.

"ඉතිං පනංගල අයියට බය හිතුනේ නැතිදැ? " යි  මම භ්‍රාන්ත වී ඇසීමි.

"මොනවද දරුවො,පනංගල මිනිස්සුත් ඔහොම ආකාසේ විතර ඩොග් ගාලා ඉහළ යන ගෑනුන්න බය වෙනවද? මම කොළේ මෙන්න මේකයි....මම ඇගේ අතින් කිතුල් ගහ විතර ලොකු ඉදිකට්ට උදුරගෙන,ඇද්ද උඹට කියා ඇන්න තමයි බඩට...."

"ඉතිං ඉතිං"

"ඉතිං ඉතිං තමයි. මහාමේරු පරුවතේ වගේ උන්දැගේ බඩ ගෙඩියෙ ඔක්කොම තිබුණේ හුළං!  ඉතිං මොකද උණේ.... ඒ හුළඟ කුණ්ඩවාඩෙයක් උණා.  ඒ කුණ්ඩවාඩේ බූස්සට හැමූ දවසේ තමයි මිනිස්සු කිව්වේ ඩුන්ගුරුමනිය ආවයි කියා!තේරුණාද මේ දරුවට?දෙන්නකො මට හොඳ ළමය වගේ දුම්කොළ නැට්ටක් කටේ දමා ගන්න."

"ඉතිං තමයි ඒ පාර....මම මෙන්න මේ කකුලෙන් ගැහැව්ව උන්දැට හොඳ පාරක්!එදා තමයි මේ කකුල නොණ්ඩි උනේ !කෝ දරුවෝ දුම්කොළ නැට්ට?"

"දෙන්නං කෝ...ඉතිං?"

"ඊට පස්සෙ ඒ ගෑණි ගල්බොක්කෙ ගරෝදිවලේ තමයි.....ඩොකෝස් ගාල වැටුණා!"

"ඊට පස්සෙ?"

"කව්ද දන්නෙ?ඒ ගෑණි ගරෝදීවළෙන් එළියට ආවයැ ඊට පස්සෙ උණු දේ කියන්න?"

"කකුළුවන්න මොකද උණේ?"

"ඒ කකුළුවො රේස් අස්පයෝ වෙලා බූස්සෙ රේස් පිට්ටනියට පැන්න! උන් තමයි අද බූස්සෙ රේස් පිට්ටනියෙ දුවන්නෙ! ඉතිං තාමත් නැහැනේ මගේ දුම්කොළ නැට්ට!"

"මදෑ පනංගල අයිය කකුළුවො කෑව!"

" ඒ ඉස්සර අපි කකුළුවන්ගෙ මාළු කෑවෙ! කකුළුවො අස්පයෝ උණුදා ඉඳල උන් අපේ මාළු කනව... දෙනවද නැද්ද දුම්කොළ නැට්ටක්?"

කපුමුලු ගිය අම්මාද මේ වෙලාවේ ගෙට ගොඩ වුවාය.

"මේ... මේ...පනංගලේ උඹ තමයි මේ ගමේ පොඩි ඈයින්න ටොං පච උගන්නන්නෙ!"

" ඒකත් හරි තමයි!දෙන්නකො මට දුම්කොළ නැට්ටක්!"පනංගලේ වාඩිවී සිටි බංකුවෙන්  නැගිට්ටේය.

දුම්කොළ නැට්ටද කටේ දමා ගත් පනංගල අයියා රත්මලාන වත්ත පැත්තට ගියේ "වැස්ස පෑව්වෙ නැත්නම් හෙටත් එනවා"කියමිනි.  පනංගල අයියා නැතිනම් අපේ ගමේ ජීවයක් නැතැයි මට සිතුණේය."

මුද්‍රිත පිටු විසිපහක් පුරා දිවෙන පනංගල අයියා කතාවෙන් මට ලියා ගන්නට හැකිවුණේ පිටු හතක් පමණකි.   ඉතිරි හරිය ලියන්නට තව කොටස් දෙකක් වත් අවශ්‍ය වනු ඇත෴